Botanical Monuments

Logo

26 groene plekken in Rotterdam

De Botanical Monuments zijn 26 groene plekken in Rotterdam die onderdeel uitmaken van de 11e editie van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR). Ze vertegenwoordigen de ambitie van deze Biennale om de relatie van architectuur tot de natuur te veranderen en daarbij de nadruk te leggen op de ecologie en de natuur. Er vinden tijdens de biënnale verschillende activiteiten plaats.

Bekijk de agenda
Bekijk de Botanical Monuments Plattegrond

Botanical Monuments zijn initiatieven die in op verschillende plaatsen in de groene openbare ruimten van Rotterdam te vinden zijn. Zij vormen een netwerk van locaties en initiatieven dat is verbonden door regeneratieve gemeenschaps- en tuinierspraktijken en geworteld in de coëxistentie met en dagelijkse rituelen in de natuur. We hopen dat het zich in de loop van de tijd zal blijven uitbreiden. De IABR is actief betrokken bij de versterking van Rotterdamse biodiversiteitsnetwerken, draagt bij aan het maatschappelijk bewustzijn en stimuleert ondersteunend onderzoek naar bestaande masterplannen. Volg de route en ontdek internationale perspectieven op nationale locaties! Dit is een eerste stap richting een architectuur die, in samenwerking met de natuur, bouwt voor de generaties na ons.

Hoopzaaiers

“Ons doel is om ons verhaal te vertellen en onze gemeenschap uit te breiden, te beginnen met het aantrekken van consumenten die bekend raken met dit gebied en uiteindelijk willen dat hun winkelmandje gevuld wordt met lokale en natuurinclusieve producten van het land.”

“Transdisciplinair werken is cruciaal: denken buiten de grenzen van je eigen vakgebied en meerdere rollen aannemen: een architect die denkt als een maatschappelijk werker, een kunstenaar die zich bezighoudt met maatschappelijk werk. Ik hoop dat het vakgebied architectuur zich in deze richting zal ontwikkelen, want zo kun je echt impact maken.”

"Hun droom om het plattelandsleven in Rotterdam toegankelijk te maken voor het publiek is werkelijkheid geworden: de boerderij bestaat uit een oude koeienstal die is omgebouwd tot een openbaar boerenerf met een grote natuurspeeltuin, een informatiepunt en winkel van Natuurmonumenten, een wolatelier en een lunchroom."

"Als we groot dromen, zouden we graag zien dat elke groene ruimte in de stad wordt ontworpen als een plek om te plukken, zaaien en oogsten."

"Ik streef naar een wereldbeeld waarin we onszelf zien als onderdeel van het geheel. Mensen beschouwen zichzelf niet als onderdeel van de natuur. Daarom worden planten op deze manier behandeld, en dat is wat ik wil veranderen"

“Wij proberen ieders verhaal te vertellen door middel van planten die van over de hele wereld komen, van Suriname tot Zuid-Afrika.”

“Alle gemeenschappen beheren zelf een deel van het park, en dat is uniek. Wij brengen dit samen onder één naam, Stadspark West, een park dat verschillende functies combineert en gemeenschappen verenigt onder één naam, zonder de uniciteit van elke plek te verliezen.”

“Mensen realiseren zich vaak niet dat ze een stuk land in een stad kunnen beheren als ze dat willen. Met Charlois Swamp willen we laten zien dat het kan en hoe je dat doet.”

"Ook de lokale jeugd en daklozen gebruiken 's avonds het park. Dit voegt ook karakter toe, want zo leeft de stad ook."

"Elke interactie, hoe klein ook, is cruciaal om een plek te erkennen en te waarderen. Deze momenten van betrokkenheid zijn net zo belangrijk als de bredere ecologische veranderingen die we nastreven." 

Research

Ontwerpend Onderzoek IABR 2024 door Dérive 

De van oudsher industriële stad Rotterdam kleurt groen. Geworteld in een stedelijke strategie rond water, de rivier Maas en het 19e-eeuwse Singelplan van stedenbouwkundige Rose, richt de stad zich meer op het versterken van haar groene corridors. De laatste twee decennia heeft de gemeente Rotterdam meer dan 20 'groene' masterplannen ontwikkeld, ontworpen in samenwerking met en soms geïnitieerd door gerenommeerde landschapsarchitectenbureaus. In Rotterdam droomt de stad groot en zit midden in een Nationaal Park Rotterdam campagne (gelanceerd in maart 2023). De stad is ook bezig met de implementatie van zeven grote natuurpositieve parken, de stad heeft een programmamanager voor biodiversiteit, de stad van Bureau Stadsnatuur en de thuisbasis van het concept ZOOP (gelanceerd in 2022 door Nieuw Instituut, en organisatiemodel voor samenwerking met de natuur), dus, het kan gezegd worden dat er veel gebeurt in Rotterdam op het snijvlak natuur, biodiversiteit en ecologisch denken.

Het gecombineerde rapport van IPCC en IPBES, gepubliceerd in 2022, wijst erop dat de nadruk op klimaatherstellende projecten, zou moeten verschuiven naar initiatieven die de biodiversiteit bevorderen omdat deze meer positieve effecten hebben op het welzijn van de mens, ‘More-Than-Human' en de planeet als geheel. Stedelijk groen en biodiversiteit zijn essentiële onderdelen van duurzame en veerkrachtige steden en dragen bij aan milieukwaliteit, menselijk welzijn en sociale gelijkheid. De natuur vormt een integraal onderdeel van voor het creëren van gezondere, gelukkigere en leefbare stedelijke omgevingen. De voordelen voor het milieu zijn talrijk: groen helpt bijvoorbeeld om binnenstedelijke hitte, het hitte-eilandeffect, te verminderen of door verdampingskoeling de temperatuur te verminderen. Bomen en planten absorberen ook vervuilende stoffen zoals kooldioxide, stikstofdioxide en fijnstof, waardoor de luchtkwaliteit verbetert. Groene ruimten bieden leefgebieden voor verschillende soorten planten, insecten, vogels en andere wilde dieren en dragen zo bij aan de stedelijke biodiversiteit. Dit is essentieel voor het behoud van ecosystemen en de ondersteuning van ‘bestuivers’ als bijen, die cruciaal zijn voor de productiviteit van de (stedelijke) landbouw, de natuur en de biodiversiteit, zowel in onze bodem als in wat eruit groeit. Vegetatie helpt regenwater te absorberen, waardoor oppervlaktewater minder snel afstroomt en het risico op overstromingen afneemt. Dit kan de druk op stedelijke afwateringssystemen verlichten en de waterkwaliteit verbeteren door verontreinigende stoffen te filteren voordat ze de diepere waterlichamen bereiken. Al met al is een groenere stad een gelukkigere en meer toekomstbestendige stad. 

Botanische Monumenten 

Voortkomend uit een gerationaliseerde en gecultiveerde kijk op het landschap, geworteld in de late 19e en 20e eeuw, introduceren veel (landschaps)architecten nieuwe verhalen, die gaan over hoe zaken in relatie tot elkaar staan, over natuurpositief ontwerpen of gericht zijn op meer metabolisch en ecologisch denken en doen. Het ontwikkelen van betekenisvollere relaties met en de waarde inzien van stadsnatuur is belangrijk, niet alleen om de biodiversiteit en onze (menselijke) verbondenheid met een plek te vergroten. Dit zal ook leiden tot gezondheidsvoordelen, andere sociaal gedrag en/of een andere esthetiek, die deze veranderende ontwerphouding met zich meebrengt. 

Naast de stedenbouwkundige masterplannen zijn er kleine maar veel groene initiatieven in opkomst in Rotterdam. Als onderdeel van de Nature of Hope, lanceert IABR 2024 het programma Botanische Monumenten dat bestaande groene praktijken belicht en een stem geeft aan de mensen die deze initiatieven leiden. Ze zijn de ambassadeurs van botanische plekken en vragen onze aandacht en zorg voor stedelijke natuur, regeneratief tuinieren en gemeenschapspraktijken, al deze inspanningen zijn geworteld in dagelijkse rituelen en co-existentie met de natuur. Het Botanische Monumenten programma biedt groene ervaringen door de hele stad, met lezingen, workshops, en andere minder zichtbare evenementen.  

Hoe kunnen we de verschillende schalen en concepten van top-down geplande steden begrijpen in relatie tot levende plekken en regeneratieve omgevingen? Hoe verhouden deze grass roots of kleinere initiatieven voor het samenleven met de natuur in steden zich tot de publieke waardering of de grote plannen en visies die de afgelopen decennia zijn ontwikkeld? Deze vragen liggen ten grondslag aan dit nieuwe onderzoeks- en ontwerpproject van onderzoekspraktijk Dérive - om te onderzoeken hoe de bestaande plannen elkaar versterken, hoe ze zich verhouden tot de kleinere en grass root initiatieven en andere (burger)projecten die we hebben geïdentificeerd als onderdeel van Botanische Monumenten. Zijn er hiaten in de gelaagdheid van deze ontwerpen en/of strategieën? Wat zijn de kansen voor groei van stadsnatuur, bijvoorbeeld op gevels of daken, hoe kunnen we herstel van biodiversiteit versnellen, waardering voor coëxistentie in deze compilatie? Wat betekent dit voor Rotterdam in haar positionering als designstad en wat zijn de belangrijkste aandachtspunten voor de toekomst? 

Natuurgedreven onderzoek

Binnen de IABR 2024, Nature of Hope, start ontwerp- en onderzoekspraktijk Dérive een langerlopend project rondom enerzijds het inventariseren van eerdere ontwerp- en gerealiseerde inspanningen rondom de ontwikkeling van Rotterdam als natuurinclusieve stad en anderzijds het vooruitkijken naar hoe deze ontwikkelingen 'effectiever' en tastbaarder gemaakt kunnen worden en waar we wellicht - collectief als stad - blinde vlekken hebben ontwikkeld. Hoewel er in Rotterdam veel momenten zijn om hoopvol gestemd te zijn in de stappen en aandacht voor natuur - is natuurinclusief ontwerpen in Rotterdam nog niet verplicht, in tegenstelling tot Amsterdam of Utrecht. Een van de problemen is dat stedelijke biodiversiteit nog steeds vaak wordt verteld vanuit het perspectief van de stad, terwijl het bestaat in het contact met de perifere rand van de stad, en in grote hoeveelheden stille, donkere ruimtes van de stad. Dit onderzoek zal helpen om de genoemde vragen te verwoorden en verder uit te werken.

Credits

Dérive opereert tussen architectuur, openbare ruimte en ruimtelijke strategieën. Een samenwerking opgericht door Hedwig van der Linden en Kevin Westerveld met de motivatie om lucht te bieden binnen complexe transitieopgaven. Dérive zoekt naar synergie tussen conceptueel denken en co-creatieve praktijk door ruimte te creëren voor dialoog en lokale coalities - bewust uitgaande van de kwaliteiten en middelen van bestaande leefomgevingen. 

Projectteam: Kevin Westerveld, Hedwig van der Linden, Margot De Caster en Robin Ringel  

Botanical Monuments

Downloads