Copyright en colofon

IABR

Biënnales

Onderzoek

Archief

Shop

Nieuws

Agenda

Over Ons

Home

Updates

Exhibition

Botanical Monuments

Public Program

Gallery

Team

Perskit

Visit

Missie

Organisatie

Partners

Geschiedenis

Contact

De 11de editie van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) met de titel Nature of Hope vindt plaats van 29 juni tot 13 oktober 2024 en bestaat uit een <a href="https://iabr.nl/nature-of-hope/exhibition">hoofdtentoonstelling</a> in het Nieuwe Instituut, een <a href="https://iabr.nl/nature-of-hope/public-program">publieksprogramma</a> en <a href="https://iabr.nl/nature-of-hope/botanical-monuments">Botanical Monuments</a>, groene plekken door heel Rotterdam. Het thema van deze editie, Nature of Hope focust op de manier waarop de architectuur het ecologisch evenwicht kan herstellen door biodiversiteit en natuur als uitgangspunt te nemen. <a href="https://iabr.nl/nature-of-hope/visit">Plan je bezoek</a>Naast een Tentoonstelling in het Nieuwe Instituut is er een uitgebreid Publieksprogramma en een groene route door Rotterdam, langs zogenaamde Botanical Monuments. Het publieksprogramma van Nature of Hope sluit aan bij verschillende vormen van bestaande kennis en bij praktijken die de aard van de ontwerpdisciplines willen veranderen. Op het programma staat een reeks evenementen, lezingen, workshops, excursies en andere activiteiten. Het publieksprogramma vindt deels plaats in de Practice Place, waar de architectuurgemeenschap in de breedste zin van het woord kan samenkomen om de transformatie van de praktijk te bespreken. Bekijk de agenda voor het <a href="https://iabr.nl/nature-of-hope/public-program">volledige programma</a>.Nature of Hope legt de focus op de combinatie hoop en natuur. Deze keuze komt voort uit het besef dat alles begint bij de grond en de extractie – of liever de uitputting – van de bodem, elkaar en de levende wereld, met meervoudige ecologische en sociale crises tot gevolg. We kunnen én willen ons als mensen niet langer boven, of op afstand van de natuur plaatsen. Hoe zetten we kennis en praktijken van ruimtelijk ontwerp in ten dienste van de planeet en alle wezens die daarop leven?

Op voorspraak van IABR-directeur Saskia van Stein wordt de huidige biënnale-editie rond het thema Nature of Hope samengesteld door het curatorenteam. Het team van IABR 2024: Nature of Hope bestaat uit architect en onderzoeker Janna Bystrykh, architect-onderzoeker en filosoof Catherine Koekoek, onderzoeker en schrijver Hani Salih, ruimtelijk ontwerper en onderzoeker Alina Paias, ontwerper en schrijver Noortje Weenink. Vanuit hun uiteenlopende kennis, maar gezamenlijke basis in ruimtelijk ontwerp, manifesteert het curatorenteam samen de verandering die zich al aandient.

Nature of Hope 2024. De 11de editie van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) met de titel Nature of Hope vindt plaats van 29 juni tot 13 oktober 2024 en bestaat uit een <a href="https://iabr.nl/nature-of-hope/exhibition">hoofdtentoonstelling</a> in het Nieuwe Instituut, een <a href="https://iabr.nl/nature-of-hope/public-program">publieksprogramma</a> en <a href="https://iabr.nl/nature-of-hope/botanical-monuments">Botanical Monuments</a>, groene plekken door heel Rotterdam. Het thema van deze editie, Nature of Hope focust op de manier waarop de architectuur het ecologisch evenwicht kan herstellen door biodiversiteit en natuur als uitgangspunt te nemen. <a href="https://iabr.nl/nature-of-hope/visit">Plan je bezoek</a>Naast een Tentoonstelling in het Nieuwe Instituut is er een uitgebreid Publieksprogramma en een groene route door Rotterdam, langs zogenaamde Botanical Monuments. Het publieksprogramma van Nature of Hope sluit aan bij verschillende vormen van bestaande kennis en bij praktijken die de aard van de ontwerpdisciplines willen veranderen. Op het programma staat een reeks evenementen, lezingen, workshops, excursies en andere activiteiten. Het publieksprogramma vindt deels plaats in de Practice Place, waar de architectuurgemeenschap in de breedste zin van het woord kan samenkomen om de transformatie van de praktijk te bespreken. Bekijk de agenda voor het <a href="https://iabr.nl/nature-of-hope/public-program">volledige programma</a>.Nature of Hope legt de focus op de combinatie hoop en natuur. Deze keuze komt voort uit het besef dat alles begint bij de grond en de extractie – of liever de uitputting – van de bodem, elkaar en de levende wereld, met meervoudige ecologische en sociale crises tot gevolg. We kunnen én willen ons als mensen niet langer boven, of op afstand van de natuur plaatsen. Hoe zetten we kennis en praktijken van ruimtelijk ontwerp in ten dienste van de planeet en alle wezens die daarop leven?<h2>Curatorenteam</h2>Op voorspraak van IABR-directeur Saskia van Stein wordt de huidige biënnale-editie rond het thema Nature of Hope samengesteld door het curatorenteam. Het team van IABR 2024: Nature of Hope bestaat uit architect en onderzoeker Janna Bystrykh, architect-onderzoeker en filosoof Catherine Koekoek, onderzoeker en schrijver Hani Salih, ruimtelijk ontwerper en onderzoeker Alina Paias, ontwerper en schrijver Noortje Weenink. Vanuit hun uiteenlopende kennis, maar gezamenlijke basis in ruimtelijk ontwerp, manifesteert het curatorenteam samen de verandering die zich al aandient..

Nature of Hope 2024

Het is alweer december. Het afgelopen jaar is de IABR druk bezig geweest met de Nature of Hope biennale. Vier maanden was de tentoonstelling te zien in Het Nieuwe Instituut. De curatoren blikken terug op hun rol tijdens de biennale.<h2>Hani Salih</h2>De afgelopen vier maanden heeft het programma van Nature of Hope plaats gemaakt voor ontmoetingen van een scala van vakmensen, ontwerpers en architecten uit Nederland en daarbuiten. Omdat de IABR na vele jaren van omzwervingen door de stad Rotterdam was teruggekeerd naar het Nieuwe Instituut werd er speciale aandacht besteed aan de betekenis van deze terugkeer van de IABR naar dit instituut. Als het centrale punt voor Nederlandse architectuur en cultuur beschouwde het Nieuwe Instituut dit als een goed moment om de aandacht te trekken van het architectuurpubliek in het land, om de verbeelding van dit publiek te stimuleren en om te laten zien wat er allemaal mogelijk is. Het publieke programma van de IABR was hier de belichaming van. De brede reikwijdte van het programma bleek niet alleen uit de kennis die tijdens de tentoonstelling werd gepresenteerd, maar ook uit de samenwerking met andere organisaties in Nederland. Het programma belichaamde de noodzaak van een meer verbonden en netwerkgerichte manier van denken. Om deze uitwisseling van kennis mogelijk te maken werkte het NAi actief samen met andere Rotterdamse organisaties, bijvoorbeeld met het Architecture Film Festival Rotterdam (AFFR). Met hen bespraken we materiële realiteiten en onderzochten we manieren om alternatieve, meer lokale stromen te verbeelden. Ook verzorgden we gezamenlijk de vertoning van de prachtige film In Vivo van architectuurcollectief Bento. De gesprekken van dit panel begonnen met een discussie over het concept ‘Symbioscene’ en de theorie die de toekomst van de mensheid beschouwt als die van onze ten diepste geïntegreerde, symbiotische relatie met natuur en ecologie. Tevens verkenden we of dit het uitgangspunt kon zijn voor een heroriëntatie van de ontwerppraktijk. Een andere samenwerking had betrekking op de uitdaging om beleid voor klimaatactie te ontwikkelen. Onder de deelnemers bevonden zich Max Ajl, auteur van A People’s Green New Deal, en sprekers zoals Rosemarie van Ham, een lokale beleidsmaker en de leider van Inclusive Climate Action Rotterdam (ICAR) en Ken de Cooman, medeoprichter van BC Architects. Samen onderzochten we of een nieuwe manier van beleidsvorming, gericht op de totstandkoming van een werkelijk rechtvaardige samenleving, ook de basis kan vormen voor een gezondere en gelukkigere maatschappij. De belangstelling voor de tentoonstelling, of het nu in termen van bezoekersaantallen of van deelnemers aan de rondleidingen door de curatoren was, liet zien dat er een sterkte behoefte is naar dit nieuwe narratief over architectuur en design. Er is vraag naar een ander soort tentoonstelling, waarin hoop oplicht van de onzichtbare draden die de werken van de deelnemers met elkaar verbinden. Het was inspirerend om te zien hoe de gesprekken die in het publiek begonnen zich na elk evenement tot laat in de avond in de gangen voortzetten. Ik kan alleen maar hopen dat deze gesprekken blijven resoneren in zowel de stad als daarbuiten. <h2>Alina Paias </h2>Ik was een van de associate curators van Nature of Hope. Dat hield in dat ik uitgebreid onderzoek deed naar specifieke onderwerpen en deze inbracht bij het curatorteam, dat vervolgens besloot waar en hoe ze in de tentoonstelling pasten. Ik heb me vooral beziggehouden met projecten die op niet-dualistische, diverse en cultureel geïnformeerde definities van de natuur waren gebaseerd. Daarnaast heb ik me ingezet om projecten in te brengen die – vergeleken met conventionele architectuurpraktijken – op historisch gemarginaliseerde perspectieven waren gebaseerd. Het was een enorme opgave om deze deelnemers vanuit Nederland te faciliteren: we moesten gesprekken organiseren tussen mensen die zich in verschillende tijdzones bevonden en manieren bedenken waarop deelnemers konden bijdragen zonder te veel middelen te verspillen aan het verplaatsen van mensen en materialen. Ik was ook de schakel tussen het curatorteam en het productieteam, en hoewel het veel werk was, heb ik het allemaal met plezier gedaan. Mijn eigen onderzoek gaat over de thema’s energie, arbeid en informatie in relatie tot het ‘maken’ van architectuur, over wat we ‘architectuurproductie’ noemen. Ik denk dat mijn affiniteit met en waardering voor de manier waarop het werk van dag tot dag wordt uitgevoerd, de systemen en instrumenten daarvoor nodig zijn en de manier waarop deze laatsten het eindresultaat beïnvloeden, de communicatie met het productieteam en het ontwikkelen van werkwijzen die iedereen ten goede kwamen, enorm heeft vergemakkelijkt. Daarnaast heb ik meegewerkt aan het publieke programma bij de Botanical Monuments. Het was me werkelijk een genoegen om zoveel Rotterdamse activisten en natuurbeheerders te ontmoeten en ik heb me daardoor nog meer met de stad verbonden gevoeld. De evenementen die plaatsvonden in het kader van Botanical Monuments stelden ons in staat aandacht en middelen naar deze locaties te leiden en veranderden de IABR in een concrete actor in de milieus en netwerken van Rotterdam. <h2>Catherine Koekoek </h2>Om ecologische, regeneratieve of duurzame architectuur te maken, moet ook het ontwerp- en bouwproces anders worden ingericht. Dit schijnbaar eenvoudige inzicht was voor mij de belangrijkste boodschap van Nature of Hope, en vormde de basis van het Practice Place programma. De architectuurdiscipline is van oudsher sterk productgericht: hoe een ontwerp tot stand komt is minder belangrijk dan het eindresultaat. Onder invloed van de klimaatcrisis, en haar steeds grotere sociale en ecologische gevolgen, moet het veld fundamenteel veranderen. Waar we in de tentoonstelling een heleboel inspirerende voorbeelden lieten zien van praktijken die het nu al anders doen, werkten we in de Practice Place aan actie. Hoe maken we die andere, ecologische manier van werken veel meer gangbaar? Welke tactieken, ervaringen en strategische allianties zijn daarvoor nodig? Tijdens de biënnale was ik bijna dagelijks in de tentoonstelling te vinden: voor rondleidingen aan studenten, beleidsmakers, vrienden en familie; en om de bijeenkomsten in de Practice Place voor te bereiden en te faciliteren. Tijdens zes dagvullende bijeenkomsten brachten we steeds zo’n 30 tot 40 voorlopers uit de praktijk samen rondom thema’s als de biodiverse bodem, biobased bouwen, natuurinclusief ontwerp, lokale gemeenschapsinitatieven, werkomstandigheden en een feministische en rechtvaardige bouw. Daarnaast waren er drie lokale plekberaden in Arnhem, Deventer, en Saeeftinghe; en maakte ik samen met de Architect ‘de Hoopcast’, vijf podcastafleveringen in het kielzog van de Practice Place. Misschien ben ik het meest trots op de samenwerking met NAA! (Netherlands Angry Architects), The Architecture Lobby (TAL), en de Nederlandse tak van het Architects’ Climate Action Network (ACAN NL). Dat netwerk werd tijdens een drukbezochte avond op 19 september in de Practice Place gelanceerd. Al deze bewegingen hebben gemeen dat ze de precaire werkomstandigheden binnen het veld aan te kaarten in relatie tot een bredere duurzame en rechtvaardige transformatie. De jonge Nederlandse en Vlaamse activisten en organisators haalden een dag later (tijdens Work, Labour, Action!) hun hart op bij door de wol geverfde vakbondsactivisten Joshua Barnett en emerita professor Peggy Deamer, die voor de gelegenheid uit New York waren gekomen. Ze deelden volop praktische tips voor het bouwen en bestendigen van een brede, bottom-up beweging, met als misschien belangrijkste tip: Make your meetings fun. De veelal jonge, internationale werknemers die aanwezig waren tijdens deze bijeenkomsten lopen voorop als het gaat om actievoeren voor een betere praktijk en een leefbare aarde. Tegelijk worden hun stemmen worden in het Nederlandse architectuurdiscours nog weinig gehoord. Dat het in de Practice Place lukte om hun ervaringen te verbinden aan een groeiend, nieuw narratief voor de ontwerpwereld, maakte voor mij dat de biënnale kon werken als infrastructuur voor hoop. <h2>Noortje Weenink </h2>Voor mij als associate curator omvatte Nature of Hope een zoektocht naar een vorm van ruimtelijk ontwerp en onderzoek dat niet alleen verwachtingsvol maar ook verantwoord naar de toekomst kijkt: hoopvolle praktijken en projecten zonder naïviteit over de crises waar we ons in bevinden. In de tentoonstelling lag mijn focus op het hoofdstuk ‘Resistance as Practice’: manieren waarop architecten kunnen bijdragen aan activisme en zo bijvoorbeeld invloed hebben op woning- en klimaatbeleid. Zelf ben ik trots dat we als cultureel instituut het klimaatactivisme van Extinction Rebellion hebben kunnen steunen en zichtbaarheid konden geven aan allerlei ontwerppraktijken die misschien (nog) niet ‘standaard’ zijn, maar dat wel zouden moeten worden. Wat uitblinkt waren de samenwerkingen. Allereerst met de fantastische ontwerpers, kunstenaars, onderzoekers en experts die een bijdrage leverden aan Nature of Hope. De vele gesprekken en het gezamenlijk ontwikkelen van hun projecten waren niet alleen inhoudelijk inspirerend, maar in het bijzonder ook in hun werkwijze. De bijdragers waren openhartig, genereus, zorgzaam en enthousiast, en deelden hun kennis en netwerken zonder terughoudendheid. Dit was leerzaam en bemoedigend – niet alleen tijdens het intense proces van de biënnale, maar ook voor het vakgebied. In tegenstelling tot de algemene opvatting hoef je je blijkbaar niet onvriendelijk of hard op te stellen om goed werk te leveren – integendeel. De gesprekken met de ‘Hoopzaaiers’, de verzorgers en vrijwilligers van de Botanical Monuments-locaties, waren voor mij ook één van de hoogtepunten. Samen met Janna Bystrykh en Alina Paias bezocht ik vele plekken in Rotterdam waar ik nog nooit was geweest. Niet alleen verbaasde ik me over de rijkheid van het landschap binnen de stad, ook de schat aan verhalen en kennis over bomen, planten en dieren was enorm. Hun verhalen verdienen alle aandacht en met de Follywood-map en het publiek programma hebben we daaraan een bescheiden bijdrage kunnen leveren. Naast associate curator was ik tussenpersoon van het curatorenteam en de grafisch ontwerpers. Ik werkte daarom nauw samen met feministisch ontwerp-duo Esther Le Roy en Sarah Cleeremans (Le Roy Cleeremans). Ze wisten de thematieken van natuur, hoop en relaties te vertalen in de vormgeving en ik ben nog steeds onder de indruk van hun verrassende methodologie, kleurrijke ontwerp en aandacht voor detail. Scenografen Diogo Passarinho en Gonçalo Reynolds (Diogo Passarinho Studio) ondersteunden in het concept en de uitwerking van een duurzaam tentoonstellingsontwerp, waarbij we gebruikmaakten van bestaande materialen in het Nieuwe Instituut. Het weinige restmateriaal dat overbleef laat zien dat we écht op een duurzame manier tentoonstellingen en biënnales kunnen produceren. We annuleerden zelfs een container omdat er zo weinig afval was. Daarvoor ook een speciale shoutout naar het productie-, marketing &amp; communicatie- en programma-team. Aan hen de enorme taak om meer dan 80 projecten en 125 evenementen te realiseren én aan de mens te brengen. Als ‘veteraan’ bij de IABR (het was inmiddels mijn derde IABR) ben ik elk biënnalejaar weer verbaasd over de toewijding en expertise van iedereen binnen én buiten ons team.

Terugblik van de curatoren

Nu de Biënnale van 2024 is afgelopen, blijft het thema Nature of Hope resoneren als een oproep om anders te denken over de toekomst. Alastair Parvin, oprichter van <a href="https://www.opensystemslab.io/jobs" target="_blank">Open Systems Lab</a> en een van de intrigerende stemmen tijdens deze editie, is bij uitstek geschikt om hierover te spreken. Zijn werk doorbreekt niet alleen de grenzen van traditionele architectuur, maar stelt ook kritische vragen over wie de toekomst vormgeeft. In een openhartig gesprek deelt Parvin zijn gedurfde reflecties op de 11e editie, waarin hij de noodzaak van radicaal nieuwe systemen en interdisciplinaire samenwerking benadrukt.<h2>Een bredere kijk op het vakgebied</h2>Terugkijkend op de Biënnale van dit jaar, maakt Parvin een opvallende observatie: voor een evenement dat zogenaamd om architectuur draait, waren er verrassend weinig projecten gericht op het ontwerpen van daadwerkelijke gebouwen. Zijn eigen loopbaan, die in 2006 begon na zijn afstuderen aan de Sheffield University School of Architecture, weerspiegelt deze bredere verschuiving."Naïef dachten we dat we de mooiste groene en paradijselijke buurten zouden gaan ontwerpen,” zegt hij, terwijl hij terugblikt op zijn aanvankelijke idealen. Maar al snel ontdekte hij dat veel architecten vastzaten in milieu-onvriendelijke projecten zonder ruimte voor échte vernieuwing. Terwijl veel van zijn vakgenoten ontmoedigd afhaakten of het vakgebied verlieten, koos Parvin een andere weg. Hij verdiepte zich in onderwerpen als financiën, vastgoedwetgeving en systeemontwerp, en breidde sindsdien zijn blikveld op het vakgebied uit.Het is dan ook niet verrassend dat Parvin verheugd was om te zien dat traditionele architectuur tijdens deze Biënnale naar de achtergrond verdween. Als CEO van een in Londen gevestigde non-profitorganisatie die zich richt op digitale innovatie in woningbouw en de gebouwde omgeving, is hij ervan overtuigd dat architectuur niet alleen gaat over het ontwerpen van gebouwen: het gaat om het volledig herzien van de systemen die bepalen hoe en waarom we ruimtes creëren.<h2>Focus op de achterliggende systemen van architectuur</h2>Hoewel het voor Alastair Parvin inmiddels vanzelfsprekend lijkt, blijft hij zich verwonderen over hoe de rol van de architect is veranderd sinds het begin van zijn carrière. Waar architecten zich vroeger vooral richtten op fysieke ontwerpen, leggen hedendaagse ontwerpers veel meer nadruk op de onderliggende systemen die het bouwen ondersteunen. Veel van het werk dat tijdens Nature of Hope werd gepresenteerd, zou door de architecten uit zijn studententijd waarschijnlijk niet als architectuur worden erkend.“Deze Biënnale laat ons opnieuw kijken naar dingen die normaal gesproken niet als architectuur worden gezien,” zegt Parvin. “Het was bijna ironisch hoe weinig gebouwen er eigenlijk te zien waren.” In plaats daarvan hebben veel makers zich op de onderliggende systemen gericht—zoals mobiliteit, planning en bestuur.Dat vindt Parvin positief. Dit zijn de onzichtbare krachten die het vakgebied sturen, benadrukt hij. Vaak onderbelichte thema's die misschien visueel minder aantrekkelijk zijn, maar cruciaal om te begrijpen hoe onze leefomgeving vorm krijgt. “Juist door deze systemen centraal te stellen, ontstaat er een rijker en dieper gesprek over hoe we onze wereld vormgeven.”En wie moet deel uitmaken van dat gesprek? Parvins antwoord is duidelijk: “Iedereen. Van softwareontwikkelaars, ingenieurs tot locatie-managers en onderzoekers. Zij zijn degenen die onze toekomstige leefomgevingen vormgeven.” Deze inclusieve visie vormt het fundament van Parvins werk, en het is dan ook geen toeval dat hij bij Open Systems Lab een divers team heeft samengesteld. “We hebben de traditionele titel van 'architect' grotendeels losgelaten, en toch staan we hier, uitgenodigd om te exposeren op de IABR,” zegt hij lachend. “Samen met anderen die misschien niet in het klassieke beeld van een architect passen, maar wel baanbrekend werk verrichten om onze wereld opnieuw vorm te geven.”<h2>Reflectie op het thema van dit jaar</h2>Natuurlijk was het thema van dit jaar, Nature of Hope, een centraal punt van reflectie. Parvin erkent de complexiteit die het met zich meebrengt. “We praten vaak over de redenen waarom systemen om ons heen niet meer werken. Hoop klinkt daarom aantrekkelijk, maar er zit een zekere afstand in, alsof het altijd net buiten bereik ligt, ergens in de toekomst,” deelt hij kritisch. Dit is waarom Parvin vooral werd geïnspireerd door de hoeveelheid praktische projecten die op de Biënnale te zien waren. “In plaats van alleen te dromen over wat er zou moeten veranderen, kregen bezoekers te zien hoe we dat daadwerkelijk kunnen bereiken. Die aanpak was verfrissend,” merkt hij op.Parvin is een groot voorstander van praktisch optimisme – hands-on benaderingen die hoop tastbaar maken, een filosofie die hij toepast binnen zijn eigen team en die hij herkende in de tentoongestelde projecten. Toch vermoedt Parvin dat bezoekers niet alleen met hoop vertrokken, maar ook met een gevoel van ongerustheid. “De uitdagingen waar we voor staan kunnen soms overweldigend lijken,” merkt hij op. “Maar de Biënnale liet tegelijkertijd zien dat er geweldig werk wordt verricht om deze problemen direct aan te pakken,” benadrukt Parvin.<h2>Het proces achter de schermen</h2>Voortbordurend op het thema van 'hoe' in plaats van 'wat', praten we over het proces achter het opzetten van de Biënnale. Vanuit deze benadering kunnen we niet anders dan erkennen dat de manier waarop het evenement is ontstaan, net zo belangrijk is als wat er uiteindelijk werd getoond.“Het team heeft een indrukwekkende verzameling samengesteld, van unieke ervaringen in de stad voor verschillende groepen tot meer dan zeventig projecten in het Nieuwe Instituut. Ondanks de grote hoeveelheid voelde het toch als een geheel, gevuld met verschillende invalshoeken en ideeën. Zelden heb ik tentoonstellingen gezien die zo veel disciplines samenbrengen en zo diep ingaan op de thema’s,” vertelt Parvin, waarbij hij de zorgvuldigheid van het onderzoek en de rijke context prijst.&nbsp;Wat deze Biënnale echt onderscheidde, aldus Parvin, was de hands-on aanpak van het curatoren team. “In veel tentoonstellingen, vooral wanneer het budget krap is, lever je je werk af en mag je weer gaan. Het IABR-team van dit jaar was gedurende het hele proces nauw betrokken. Ze waren ter plekke, stelden vragen als: ‘Hoe zouden jullie dit willen tentoonstellen?’ Ze regelden niet alleen de logistiek, maar werkten actief mee, en co-creëerden zelfs met enkele van de ontwerpers,” vertelt Parvin.<h2>Terugkijken om vooruit te gaan</h2>Wat nu? De Biënnale is voorbij, maar het pad gaat voor ons allemaal verder, concluderen we. Zowel voor de bezoekers, de makers als vakgenoten. “Nature of Hope is geen thema dat suggereert dat we het probleem hebben opgelost,” reflecteert Parvin, en benadrukt de doorlopende aard van het werk dat voor ons ligt. Terwijl we samen speculeren over hoe een toekomstige Biënnale verder kan bouwen op de toon die Nature Of Hope heeft gezet, komt Parvin met een onverwachte invalshoek: hij stelt voor om terug te kijken. “Deze Biënnale bood ons hoopvolle ideeën om de toekomst anders in te richten. Maar als we echt willen begrijpen hoe verandering werkt – en om te geloven dat het kan– moeten we ons tot het verleden wenden."De geschiedenis focust vaak op grote verhalen zoals koningen, koninginnen en oorlogen. Maar hoe zijn we echt hier gekomen? En welke weg moeten we nu inslaan? Parvin stelt dat door de geschiedenis van onze systemen te onderzoeken, we beter kunnen begrijpen welke krachten het heden hebben gevormd en hoe we die kunnen herontwerpen. “Verandering lijkt soms onmogelijk, maar wanneer je andere samenlevingen bestudeert, zie je dat er in het verleden al grote transformaties hebben plaatsgevonden.” Hij is ervan overtuigd dat het verkennen van eerdere verschuivingen ons kan helpen om oplossingen te vinden voor de uitdagingen van vandaag—vooral voor jongere generaties die opgroeien te midden van deze problemen. “Het is alsof vissen proberen te praten over water. Het begrijpen van de onzichtbare krachten die onze wereld bepalen, is lastig. Als je naar het verleden kijkt, besef je dat deze systemen opnieuw ontworpen kunnen worden.”<h2>Hoe verandering plaatsvindt</h2>Naarmate ons gesprek op zijn einde loopt, wordt duidelijk dat Nature of Hope niet alleen draait om het hopen op een betere toekomst, maar ook om het doorgronden van zowel de complexiteit als, zoals Parvin het zegt, hoe eenvoudig verandering kan zijn. Voor hem begint het met “gewoon doen.” Ontwerp is flexibel en past zich voortdurend aan de behoeften van het moment aan. Je kunt daarin allerlei rollen vervullen, van kunstenaar tot ontwikkelaar, gebouwbeheerder, tuinierder tot bodemspecialist, zoals we zagen tijdens de biënnale.&nbsp;“Nature of Hope liet ons zien dat architectuur vandaag de dag veel verder gaat dan het ontwerpen van mooie vormen,” zegt Parvin. “Met de urgente uitdagingen waar we voor staan, moeten we dezelfde creativiteit die we ooit gebruikten om gebouwen en wijken te ontwerpen, nu inzetten om de processen, systemen en prikkels achter die gebouwen en wijken opnieuw vorm te geven.” Dit is de boodschap die moet blijven hangen bij jonge ontwerpers vindt Parvin, een veel breder en gedurfder perspectief op architectuur dan wat hijzelf meekreeg na zijn afstuderen. Toen leek de rol van architect beperkt, maar inmiddels ziet hij talloze manieren om echte verandering in gang te zetten.&nbsp;Parvin is ervan overtuigd dat deze elfde IABR editie professionals heeft geïnspireerd die voelen dat ze vastzitten in verouderde systemen. “De stille boodschap van de Biënnale was misschien wel dat de beste manier om verandering teweeg te brengen is door gewoon te beginnen—ongeacht waar je staat of wat je doet.” Met deze krachtige oproep sluiten we onze reflectie af,&nbsp; als een reminder dat echte vooruitgang begint met de eerste stap, in wat voor vorm die ook komt.&nbsp;

De dynamiek van verandering: Een reflectie op de 11e IABR editie door Alastair Parvin

"Ik ben minister van tijdreizen - en waar ben jij minister van?" zo stelt Meta Knol zichzelf graag voor tijdens plekberaden. In het kielzog van de Practice Place in het Nieuwe Instituut organiseren we samen met Ministerie van de Toekomst drie bijeenkomsten over de toekomst van specifieke plekken op het gebied van bio regionaal bouwen. Op 18 september waren we op bezoek bij Architectuurcentrum Rondeel in Deventer.&nbsp;Met onder andere de ministers van de rafelrandjes, van de handen &amp; voeten, het niet-weten, tijdsoptimisme, en de goede zin (in het dagelijks leven werkzaam bij de gemeente, ontwerpbureaus, Building Balance of Staatsbosbeheer), gingen we 3 generaties terug en 3 generaties vooruit in de tijd om ons voor te stellen wat het betekent om te bouwen met wat er al is. Er gebeurt al heel veel in het gebied dat de Stedendriehoek heet (Apeldoorn, Zutphen, Deventer) - zo is een fragment van de kalkhennepgevel van het gemeentehuis Voorst in Twello, ontworpen door De Twee Snoeken, bijvoorbeeld ook in de Nature of Hope tentoonstelling te vinden. En op zo'n 160 hectare wordt, gesteund door Building Balance, hennepvezel geteeld voor isolatiemateriaal. Al kwamen we erachter dat die dan weer verwerkt worden in Oude Pekela (130 km verderop) om uiteindelijk in Zuid-Beieren (weer 850 km verder) verwerkt te worden door een fabriek die is overgenomen door Kingspan.&nbsp;Wat als elk bouwproject ook gelijk al het bos zou planten dat nodig is om het gebouw later te vervangen, zoals vroeger bij boerderijen. Of elke laan een extra rij bomen erbij, als stedelijke oogstplek. Maar loopt de IJssel over 30 jaar nog wel waar die nu loopt, en hoe staat het met de beukenbossen aan de noordkant van de Veluwe, zijn die dan niet verdroogd? Een eenduidig beeld van de toekomst krijgen we nog niet, ondanks deze workshop toekomstdenken. Maar het wordt wel duidelijker welke activiteiten kunnen helpen om tot een hoopvolle toekomst te komen. Wat we moeten doen (fietsen, wandelen, bomen planten, niet bang zijn), laten (bouwen in de uiterwaarden) en veranderen (willen wat we hebben).In de Practice Place, een gespreksruimte en infrastructuur voor actieve hoop, werd gedurende de biënnale met bijna 200 mensen uit de ontwerppraktijk gewerkt aan het vormen van een meerstemmig verhaal voor een hoopvolle toekomst. Daarnaast werden in Deventer, het Veldstation Saeftinghe in Zeeuws Vlaanderen, en Arnhem lokale plekberaden georganiseerd rondom bioregionaal bouwen. Op 10 oktober worden de bevindingen van deze bijeenkomsten op feestelijke wijze in het auditorium van het Nieuwe Instituut gepresenteerd: registreer je <a href="https://iabr.nl/nature-of-hope/public-program#a-new-narrative-for-architecture-urbanism">hier</a>.

Practice Place: lokaal plekberaad Deventer

Nature of Hope benadert architectuur als ecologische praktijk. Mensen staan daarin niet los van de natuur, maar zijn er een integraal onderdeel van. Maar het binaire denken waarin natuur alles is wat niet menselijk is of door mensen gemaakt, heeft een lange en dominante geschiedenis. Ter introductie van de tentoonstelling vroeg IABR daarom onderzoekers, filosofen, historici en schrijvers te reflecteren op hoe we kijken naar natuur. Elke week delen we hier een van die bijdrages, die ook in de tentoonstelling te zien zijn. Clemens Driessen schrijft over Maria Sibylla Merian, die al vroeg het belang zag van de relaties tussen planten en dieren – maar wiens kennis ook product is van kolonialisme.   Maria Sibylla Merian wordt gezien als de eerste ecoloog. Met haar levenslange fascinatie voor de metamorfose van insecten was ze een voorloper in het weergeven van de relaties tussen planten en dieren. Ze beeldde niet slechts dode exemplaren af uit toen populaire rariteitenkabinetten; in levendige composities toont ze de dieren bovendien in symbiose met hun waardplanten die specifieke insecten voorzien van voedsel en schuilplaatsen in hun verschillende levensfasen: ei, rups, pop en uiteindelijk vlinder.    Terwijl veel geleerden nog geloofden dat insecten spontaan konden ontstaan uit dode materie, was haar systematische onderzoek naar het ontwikkelingsproces van vlinders en motten baanbrekend. Nadat haar rupsenboek een artistiek en wetenschappelijk succes was gebleken, en geïntrigeerd door de verbluffende insectenverzamelingen die door koloniale handel in Amsterdam aankwamen, scheepte Merian zich in 1699 in voor een onderzoeksreis naar Suriname.    De plantage-eigenaren die Merian ontvingen dreven de spot met haar aandacht voor de diversiteit van de natuur. Zij klaagde dat zij slechts geïnteresseerd waren in suiker. In de verslagen van haar veldonderzoek put Merian uit de kennis van inheemse en tot slaaf gemaakte mensen. Terwijl ze hen een pad door het regenwoud liet kappen en nieuwe soorten liet brengen, deelden zij hun kennis van het gedrag van dieren en de functies van planten. In het boek dat ze na haar terugkeer samenstelde, Metamorphosis insectorum Surinamensium, vertelt Merian hoe zij bepaalde planten gebruikten om ziektes te behandelen en andere om zwangerschappen af te breken om te voorkomen dat hun kinderen onder het wrede regime van de Nederlandse plantage-eigenaren moesten leven.    Hoewel haar unieke combinatie van beschrijven en afbeelden serieus werd genomen door latere systematiseerders zoals Linnaeus, die veel soorten naar haar vernoemde, werd Merians benadering om veel aandacht te besteden aan gedrag en symbiose grotendeels weer ingeruild voor het louter ordenen van exemplaren op basis van hun anatomie. Na de moderne scheiding van kunst en wetenschap werd kennis van ingewikkelde relaties tussen planten en dieren vooral ingezet voor het bestrijden van plagen in steeds grootschaliger monoculturen.  Merians werk om ecologische relaties weer te geven kan opnieuw van cruciaal belang zijn om te leren leven met biodiversiteit en om waardering te kweken voor de complexe verbanden tussen planten, dieren en – zoals in haar beschrijvingen van Suriname – mensen. Maar haar prenten herinneren ons er ook aan hoe wetenschappelijke ontwikkelingen het product kunnen zijn van een systeem van koloniaal geweld en van de commerciële toe-eigening van lokale kennis.

Clemens Driessen - The Metamorphosis of the Insects of Suriname