Wie werkt er dagelijks aan een groene toekomst? Om te laten zien hoe grote ideeën over groen hun weg vinden naar de praktijk, is "Botanical Monuments" onderdeel van deze editie van de biënnale: een groene collectie van Rotterdamse gemeenschapsinitiatieven op het gebied van stedelijke natuur. Ze vertegenwoordigen de ambitie van de IABR om de relatie tussen architectuur en natuur te veranderen. Maar hoe komt dit tot leven in en rondom de stad, wie zijn de mensen achter de grote natuurvisies en wat kunnen we van hen leren? Sabine en Jocelyn maken de serie "Hoopzaaiers" en gaan in gesprek met de mensen die stappen zetten richting een architectuur die, in samenwerking met de natuur, bouwt voor de generaties na ons.
Een van de Botanical Monuments is het Hefpark: twaalf jaar geleden nog braakliggend terrein, maar nu een stukje stad vol met bloeiende klaprozen, aardbeienplantjes, zoemende bijen en scharrelende kippen. Het park, aan de voet van de Hefbrug, vormt een uniek groen stukje stad, ontstaan uit initiatieven van Rotterdammers en praktische besluiten van de gemeente. Het bestaat uit een serie aaneengeschakelde moestuintjes, bloeiende grasvelden die insecten en vogels aantrekken, slingerende paden en een klein tuinhuisje waar bezoekers koffie kunnen drinken.
Vrijwilliger Caspar vertelt: "Van station Rotterdam Zuid tot aan de Hofbogen liep een lange, onbebouwde strook stad boven de spoortunnels. Omdat het boven een spoortunnel ligt, kon er niet gebouwd worden. Het was niet om aan te zien in die tijd. Toen de bouwplannen door de financiële crisis on hold werden gezet, gaven buurtbewoners en de gemeente samen een tijdelijke invulling aan het terrein met moestuintjes als resultaat. Samen met andere buurtbewoners wilden we hier iets moois van maken - als dank kreeg ik een eigen moestuin die ik nu al twaalf jaar onderhoud." Twintig mensen van diverse culturen, leeftijden en achtergronden beheren samen het Hefpark. Ze komen hier regelmatig bijeen om hun tuinen te onderhouden en elkaar te ontmoeten.
Er is inmiddels een lange wachtlijst voor een moestuintje in het Hefpark, en dat is niet voor niets: het is een bijzonder stukje groen in een dichtbebouwd stadsdeel van Rotterdam. We lopen langs de weelderige tuin van Casper. Alles lijkt in bloei te staan. "Mijn tuin is een ontplofte bende, maar het gaat mij om de diversiteit en de kleuren," zegt Casper. "Ik houd geen strikte planning of filosofie voor mijn tuin aan - geen ingewikkelde hippe tuiniermethoden hier, gewoon laten groeien zoals het komt. Elke dag kijk ik welke plant er opkomt. De planten bepalen zelf wat ze van mij willen als verzorger en hoe mijn tuin eruitziet," aldus Casper over zijn tuinierstrategie.
Caspar’s tuin illustreert het organische karakter van de community rondom het Hefpark. "Als we het over verbinden hebben, is dat wat ik de natuur toeschrijf," zegt Caspar. "Maar er is niemand die bepaalt hoe dat hier moet gebeuren en hoe mensen hun tuin moeten beheren. De een komt dagelijks, de ander eens in de zes maanden. Sommige mensen doen ingewikkelde dingen met permacultuur, anderen verbouwen alleen uien. Je hebt ook mensen die drukker zijn met activiteiten dan tuinieren zelf op deze plek. Denk aan verjaardagsfeestjes, live muziek, plantaardige food kitchens, schilderworkshops en yoga dan met tuinieren. Heel divers dus," licht Caspar toe. “Daarnaast maken ook hangjongeren, daklozen en junks gebruik van het park. Het heeft wel wat, dat is namelijk ook hoe de stad leeft. Ze drinken hun biertje en roken hun sigaretje onder de bomen."
De roestige brug op de achtergrond biedt niet alleen een uniek stadsgezicht. Aan de andere kant van de Maas bevindt zich een ander deel van het park, beheerd door de gemeente. Dit contrast tussen gemeentelijk beheer en het beheer door bewoners toont twee uitersten van hoe natuur en urbanisatie elkaar kunnen ontmoeten. Het verschil brengt echter ook uitdagingen met zich mee voor het Hefpark. "We doen hier alles zelf. Het park heeft geen huisnummer, dus we kunnen het afval niet kwijt en het is een magneet voor vuil. De vuilnisbakken stromen regelmatig over veel afval komen in de tuintjes terecht," legt Caspar uit. Ondanks deze problemen ziet hij veel potentie: "Ik zou het fantastisch vinden als het hier een soort stads biotoop wordt. Wel met muren, anders blijven mensen afval gooien", aldus de tuinder. Overigens hebben de kippen op het terrein de muur helemaal niet nodig. Zij blijven organisch altijd op het kleine stukje terrein, ondanks de drukke weg eromheen.
Benieuwd naar het Hefpark? Klik hier voor hun plek op de Botanical Monuments route. Openingstijden, activiteiten en meer informatie vind je hier.
