Wie werkt er dagelijks aan een groene toekomst? Om te laten zien hoe grote ideeën over groen hun weg vinden naar de praktijk, is "Botanical Monuments" onderdeel van deze editie van de biënnale: een groene collectie van Rotterdamse gemeenschapsinitiatieven op het gebied van stedelijke natuur. Ze vertegenwoordigen de ambitie van de IABR om de relatie tussen architectuur en natuur te veranderen. Maar hoe komt dit tot leven in en rondom de stad, wie zijn de mensen achter de grote natuurvisies en wat kunnen we van hen leren? Sabine en Jocelyn maken de serie "Hoopzaaiers" en gaan in gesprek met de mensen die stappen zetten richting een architectuur die, in samenwerking met de natuur, bouwt voor de generaties na ons.
Ja, je leest het goed: midden in Rotterdam ligt een verborgen moeras, bekend als het Arie Berkelaarpad, of zoals de buurt het noemt, Charlois Swamp. Op het kronkelige, 120 meter lange pad ontmoeten we muzikant John Hill, de initiatiefnemer die het onderhoud van dit park op zich heeft genomen. John, oorspronkelijk afkomstig uit Ierland, heeft een diepe band met de natuur en heeft zijn passie ingezet om het moeras nieuw leven in te blazen. “Het pad werd in 2014 aangelegd maar raakte in verval. Het werd herontdekt door fluitspelende buurtbewoners van Charlois Swamp, waaronder ikzelf, die de plek begonnen te gebruiken voor hun muziek vanwege de mooie akoestiek. Zo kwamen we op het idee om het toegankelijker te maken en kreeg het langzaam een nieuw leven”, vertelt John.
De eerste vraag is natuurlijk: hoe beheer je een moeras? "Het was aanvankelijk een uitdaging vanwege een gebrek aan ervaring," vertelt John. "Gelukkig bood het Lands Moeras Fonds veel waardevolle informatie en zijn er nu zo'n vijftien vrijwilligers uit de buurt die wekelijks komen om afval te rapen en te snoeien." Hij vervolgt: "Het is bijzonder wat ons werk heeft gedaan voor de biodiversiteit van het gebied. Met het leggen van tegels, schoonmaken en het beschermen van broedende ganzen - vorig jaar hadden we er nog één, dit jaar al dertien - is het moeras getransformeerd. Daarnaast is veertig procent van het moeras nu water en hebben zich vijftig kikkers gevestigd."
Over het pad lopen voelt alsof je even uit de stad bent. Dit was ook de visie van Arie Berkelaar, die het oorspronkelijke pad heeft aangelegd, om een paradijs voor mens en dier te creëren. John Hill vervolgt: "Arie's visie was altijd om een plek te creëren waar mens en natuur in harmonie konden samenleven. Ik probeer die droom levend te houden door het gebied toegankelijk en sociaal te maken." Oorspronkelijk was er een recht pad, maar door overlast van fastfoodbezorgers op elektrische fietsen die er doorheen sjeesden, werd het gebied niet aantrekkelijk om te ontspannen. "Daarom is het pad nu aangepast met meer bochten, wat een rustiger en uitnodigender sfeer creëert," licht Hill toe. Nu komen er 's zomers families om te picknicken, maken buurtbewoners er muziek, en 's winters kun je er schaatsen of pootje baden.
Het onderhoud aan het pad is momenteel de belangrijkste verbindende factor voor de mensen die hier komen. Dagelijks onderhoud omvat het bestrijden van afval, snoeien en het voorkomen van overwoekering om het pad begaanbaar te houden. "Hoe we onze community bij elkaar hebben gekregen? Dit ging eigenlijk heel organisch," vertelt John. "Het moeras trekt nu mensen aan die willen bijdragen vanuit hun eigen ervaring en interesse, waardoor er spontaan een gemeenschap ontstaat. We starten binnenkort ook met social media om dit voorbeeld breder te delen en te laten zien hoe burgers zelf een stuk grond kunnen beheren, iets wat vaak onbekend is. We fietsen altijd langs groen, maar weten niet dat als je het echt wil, je er ook echt een relatie mee kan opbouwen.”
Van een berm tot een moeras dat toegankelijk is voor stadsbewoners: dit initiatief toont hoe stedelijk groen, ongeacht de schaal of vorm, op nieuwe en creatieve manieren kan worden benut. "In Ierland is er een sterke relatie met de natuur, maar er is minder ruimte om zelf iets te ondernemen in natuurbehoud. Mensen weten vaak niet dat ze zelf een stuk grond in een stad kunnen beheren als ze dat willen. "Met Charlois Swamp willen we laten zien dat het mogelijk is en hoe je dat kunt doen," aldus Hill. "Het is geweldig om te zien hoe dit gebied een ontmoetingsplek is geworden voor mensen van alle leeftijden, maar vooral hoe natuurbeheer en community samenkomen."
Benieuwd naar Charlois Swamp? Klik hier voor hun plek op de Botanical Monuments route. Openingstijden, activiteiten en meer informatie vind je hier.
