Wie werkt er dagelijks aan een groene toekomst? Om te laten zien hoe grote ideeën over groen hun weg vinden naar de praktijk, is "Botanical Monuments" onderdeel van deze editie van de biënnale: een groene collectie van Rotterdamse gemeenschapsinitiatieven op het gebied van stedelijke natuur. Ze vertegenwoordigen de ambitie van de IABR om de relatie tussen architectuur en natuur te veranderen. Maar hoe komt dit tot leven in en rondom de stad, wie zijn de mensen achter de grote natuurvisies en wat kunnen we van hen leren? Sabine en Jocelyn maken de serie "Hoopzaaiers" en gaan in gesprek met de mensen die stappen zetten richting een architectuur die, in samenwerking met de natuur, bouwt voor de generaties na ons.
Langs de route van Botanical Monuments ontdekken we een voedselbos: een tuin of deels open bos dat als een natuurlijk ecosysteem fungeert. Dit voedselbos levert een diverse oogst van fruit, noten, en eetbare bladeren en bloemen, gebruikmakend van de ecologische principes van een natuurlijk bos en wordt gezien als een alternatief voor conventionele landbouw draagt bij aan de verrijking van zowel stedelijk als suburbane groene gebieden We spreken Clara en Renée, zorgdragers van een van de grootste voedselbossen in Rotterdam: Voedselbos de Overtuin, als onderdeel van de botanische tuin Trompenburg Tuinen & Arboretum. Met een bijzondere collectie bomen en veel exotische planten is er op deze historische buitenplaats een rijkdom aan verhalen, soorten en methodes van groenbeheer te vinden.
“Renée en ik zijn begonnen als onderhouders en vrijwilligers in Voedselbos de Overtuin. Als je het beheer doet, ontdek je zoveel moois over de natuur en dat willen we graag delen,” vertelt Clara. “Daarom hebben we nagedacht over hoe we deze plek kunnen activeren.” Inmiddels begeleiden ze de vrijwilligersgroep en organiseren ze diverse activiteiten, zoals rondleidingen, educatieve lessen voor scholen, workshops voor groepen en oogstdiners. “De Overtuin is een magisch groene plek, alsof je niet in de stad bent. Het is een jong voedselbos en daarmee een experimentele en educatieve plek. We leren zelf ook veel van het beheer en passen die kennis toe in onze lessen. Het is prachtig om te zien hoe elke bezoeker verrast wordt door het contrast met de stedelijke omgeving,” vult Renée aan. “Elk hoekje van de tuin heeft weer een nieuwe verrassing: een blaadje met een pittige wasabi smaak, een besje met een zure afdruip of een kleurrijke eetbare bloem.”
Clara en Renée willen laten zien hoe je een relatie opbouwt met de natuur, vooral in een dynamische stad als Rotterdam. Door deze relatie te versterken, hopen ze dat mensen ook thuis beter voor hun natuurlijke omgeving zullen zorgen. “Als we groot dromen, zien we het liefst elk stukje groen in de stad ingericht als een plek om te plukken, zaaien en oogsten. Toch worden de groene plekken van Rotterdam beheerd met functionaliteit, veiligheid en esthetiek voorop. Je kunt er doorheen lopen en dat is het,” legt Clara uit. “Een goed voorbeeld is dat vruchtbomen niet zijn toegestaan in de stad omdat ze met hun vruchten troep veroorzaken. Dit zijn juist de soorten waarmee Rotterdammers hun eigen voedsel kunnen plukken, maar de gemeente verkiest natuur die er mooi uitziet en eenvoudig te beheren is. Hierdoor missen mensen de kans om een relatie op te bouwen met de natuur. Het kan simpelweg niet.”
Trompenburg kan met Voedselbos De Overtuin een weerwoord bieden door een plek te creëren waar mensen kunnen leren over groen vanuit een ander perspectief. Daarom ligt de focus nu meer op educatie dan op grootschalige productie. “Bijzondere gewassen worden door lokale restaurants afgenomen. In het voorjaar groeit hier bijvoorbeeld heel veel daslook, een plant die wilde dieren zoals dassen eten na hun winterslaap. "Een zeer smakelijke plant en deze is dan ook populair bij topchefs in de stad.” Maar bovenal is Voedselbos De Overtuin een inspirerende plek waar mensen kunnen leren een relatie op te bouwen met planten. “De droom is dat we zoveel mogelijk mensen, jong en oud, laten zien hoe je anders kan kijken naar natuur en hoe je het als stedeling kan gebruiken in het dagelijks leven.” zegt Renée. Benieuwd naar Voedselbos De Overtuin? Klik hier voor hun plek op de Botanical Monuments route. Openingstijden, activiteiten en meer informatie vind je hier.
