Onderzoek

Test Site M4H+

Proeftuin en etalage

2018 – 2020

Het Merwe-Vierhavensgebied (M4H) is onderdeel van de zogenaamde 'stadshavens' van Rotterdam. De haven van Rotterdam, een mondiale speler, heeft een bijzondere relatie met de stad. Die relatie is de afgelopen decennia fragieler geworden, maar de stadshavens - de gebieden waar stad en haven elkaar ontmoeten - worden weer van steeds groter belang. Want daar kan slim de koppeling worden gemaakt tussen de onvermijdelijke transities op het vlak van energie en grondstoffengebruik (circulaire haven, circulaire economie) en de bredere sociaaleconomische ontwikkeling van zowel bewoners als bedrijven in de stad.

In 2018 onderzocht Team1010 in opdracht van IABR, gemeente en havenbedrijf Rotterdam, hoe de volgende stap naar M4H als kraamkamer voor de circulaire maakindustrie gemaakt kan worden. Hoe kan de gebiedsontwikkeling in M4H bijdragen aan de grote ambities die Rotterdam heeft, om vóór 2050 een volledige circulaire samenleving met gesloten materiaalkringlopen te realiseren?

Merwe-Vierhavensgebied (M4H). Foto: Frank Hanswijk
    • Credits

Op de Test Site M4H+ is onderzocht welke test-projecten en in welke coalities de ontwikkeling naar een circulaire maakindustrie gestalte kan krijgen. Hoe de gebiedsontwikkeling gekoppeld kan worden aan de Rotterdamse wereldhaven, de plek waar vanuit enorme hoeveelheden grondstoffen, afval (half)fabricaten de regio doorkruisen. In een circulaire economie zullen deze stromen verkort, gevaloriseerd en uiteindelijk gesloten moeten worden. De mate waarin dat lukt zal mede afhangen van lokale capaciteiten, vaardigheden, mensen en plekken.

Bij het onderzoek naar wat er nodig is, is Team1010 vertrokken vanuit de kracht van de partijen die nu al in het gebied actief zijn. Ondernemers is eerst gevraagd naar hun ‘makers-verhaal’, ‘groei-verhaal’ en ‘circulair verhaal’. En vervolgens naar hun droom: wat heb je nodig om je onderneming te laten bloeien in de circulaire economie? Tijdens IABR 2018 is het gesprek intensief verder gevoerd. Van drie circulaire ketens – de agri-food & bio-hub, de bouwmaterialenbank en een textielraffinaderij – is met stakeholders en experts onderzocht waar concrete kansen liggen.

In juni 2019 werd de publicatie Wat Heb Je Nodig? gepresenteerd (zie download onderaan de pagina). Hierin laat Team 1010 concreet zien hoe een stadshaven als M4H zich metterdaad kan ontwikkelen tot kraamkamer voor een circulaire maakindustrie. Door het actief smeden van coalities en het aanjagen van het debat in het gebied droeg het team bovendien actief bij aan het zetten van stappen. Daarvoor werd een methode ontwikkeld die ook op andere locaties kan worden toegepast, een methode die de missing link tussen ambities en realisatie wil adresseren en zo de brug van plannen naar projecten kan helpen slaan.

Guiding Principles Team1010

Team1010 stelde ook guiding principles voor een duurzame transitie op, die zijn vertaald naar en geïntegreerd in het Ruimtelijk Raamwerk dat begin 2019 door DELVA Landscape Architecture / Urbanism samen met Gemeente Rotterdam en Havenbedrijf Rotterdam is ontwikkeld en door het gemeentebestuur en de directie van het Havenbedrijf is goedgekeurd.

De opgave die in M4H speelt, past naadloos bij de ambitie van de IABR om lokaal, in Rotterdam, concreet aan de grote opgaven bij te dragen een aanpak waarbij zij haar doelstellingen en haar functies als internationaal platform en onderzoek & ontwikkel-instelling combineert. Als onderzoekend platform zet de IABR daarom, samen met andere partijen in M4H, in op een meerjarig traject van 'al lerend gebied-ontwikkelen’: op resultaat gerichte gebiedsontwikkeling dus maar wel in een leeromgeving. Dit sluit goed aan bij een van de kernvragen die IABR 2020 stelt: kunnen we, als stadsmakers, goed nadenken over zowel hoe we het doen als voor wie we het doen, terwijl we het doen?

In dit kader ontwikkelden Rianne Makkink en Jurgen Bey (Studio Makkink & Bey, gevestigd in M4H) als mede curator van de IABR 2020 de Waterschool M4H+.