Copyright en colofon

IABR

Biënnales

Onderzoek

Archief

Shop

Nieuws

Agenda

Over Ons

Missie

Organisatie

Team

Partners

Geschiedenis

Contact

The Missing Link

The Missing Link - IABR 2018

Introductie The Missing Link

Brussel

IABR 2018+2020 The Missing Link

Floris Alkemade

Floris Alkemade is architect en stedenbouwkundig ontwerper. Hij was 18 jaar verbonden aan Office for Metropolitan Architecture (OMA), waarvan de laatste acht jaar als partner. Sinds 2008 leidt Alkemade zijn eigen bureau FAA (Floris Alkemade Architect). Tussen 2015 en 2021 was hij Rijksbouwmeester.

Leo Van Broeck

Leo van Broeck is architect. Hij was sinds 1995 verbonden aan de KU Leuven, vanaf 2006 als professor architectonisch en stedenbouwkundig ontwerpen. In 2007 richtte hij samen met Oana Bogdan het architectenbureau Bogdan &amp; Van Broeck op. Van 2016 tot 2020 was Van Broeck Vlaams Bouwmeester.

Joachim Declerck

Joachim Declerck is ingenieur-architect, en oprichter en partner van Architecture Workroom Brussels (AWB)— Europese denk-en-doe-tank voor innovatie op vlak van architectuur, stedelijke en territoriale ontwikkeling. Hij is sinds 2014 gastprofessor aan de Universiteit Gent (BE).

HAKA-gebouw

World Trade Center

The Missing Link. .  . tot en met  . De Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam richtte zich in 2018 op de ruimtelijke transformaties die nodig zijn om de dreigende klimaatcrisis het hoofd te bieden. Onderzocht werd welke bijdrage het ontwerpveld kan leveren om de internationale doelstellingen van de Sustainable Development Goals (SDGs) van de VN en het Klimaatverdrag van Parijs te behalen.Deze 8e editie riep de vraag op hoe we tot effectieve ruimtelijke transformaties kunnen komen. Wat houdt ons tegen om de noodzakelijke omslag te maken, wat is die missing link? Dit vraagstuk werd concreet gemaakt door de blik te richten op het Rotterdamse M4H-gebied en de Noordwest-Europese Rijn-Maas-Schelde delta. Speciale aandacht ging daarbij naar de energietransitie en de sociaal-maatschappelijke impact van de ruimtelijke transformaties.IABR 2018: The Missing Link vormde de start van een doorlopend programma voor twee biënnales. Het programma vond in 2018 deels in Rotterdam en deels in Brussel plaats. De resultaten van de onderzoeksprojecten werden op de 9e biënnale in 2020 getoond.  . Curatorial statement. IABR 2018: The Missing LinkDe enorme groei van de wereldbevolking en de wijze waarop die bevolking zich gedraagt en zich grotendeels in steden organiseert, stelt de draagkracht van de planeet steeds meer op de proef. Economische groei is eenzijdig gebaseerd op het goedkoop uitputten van eindige hulpbronnen, op het overladen van onze biotoop met uitstoot en afval, op een overdadig ruimtegebruik en op het accepteren van snelgroeiende ongelijkheid. De daarmee samenhangende klimaatverandering kan op termijn leiden tot een cocktail van ecologische rampen, instabiliteit, regionale conflicten en migratie. Hoe onvoorstelbaar ook: wil onze planeet voor de mens leefbaar blijven, dan zal hij zijn manier van leven moeten aanpassen. Dit inzicht vraagt om een fundamentele verduurzaming en aanpassing van alle dimensies van ons leven. Met de ondertekening van het Parijse Klimaatakkoord is bekrachtigd dat het afremmen van de klimaatverandering mondiale prioriteit heeft. Maar laten we ons niet rijk rekenen: de bestrijding van symptomen zal niet volstaan. Louter inzetten op technologische doorbraken en massale investeringen in infrastructuur zal de opwarming van de aarde niet stoppen. Technology will not save us. De eigenlijke vraag reikt verder en is ook veel uitdagender: we moeten af van onze verslaving, van consumptie gebaseerd op roofbouw en blind geloof in groei, van onze hypotheek op de toekomst. Een radicale omslag in onze interpretatie van ‘waarde’, ‘welvaart’ en ‘toekomst’ is nodig. Een vraag die raakt aan de wortels van ons bestaan. Zijn we hier collectief toe in staat? Ruimte maken, ruimte delenOm het huidige systeem te transformeren naar een werkelijk circulair systeem, zullen we het gebruik en de organisatie van de ruimte radicaal opnieuw moeten overdenken. Zo maken we plaats voor een synergie met de natuurlijke ecosystemen, voor nieuwe biodiversiteit, voor water of hernieuwbare energieproductie. Zo’n toekomst op maat van de draagkracht van de aarde is bij uitstek een collectieve opdracht. In de voorbije decennia stonden individualisering en economische keuzevrijheid voorop – ‘there is no such thing as society’, beweerde Margaret Thatcher. Maar ondertussen kunnen we niet langer negeren dat het individuele en collectieve belang in feite sterk met elkaar verweven zijn. Nog geen vanzelfsprekend, maar wel een hoopgevend uitgangspunt. De nodige fundamentele aanpassing vergt politieke en maatschappelijke keuzes van formaat. Maar ze is ook een ontwerpvraag: om gedragsverandering mogelijk te maken, moeten we sociale, ruimtelijke en ecologische vraagstukken weten te koppelen, op de schaal van het huis en de buurt en de stad tot en met die van de hele planeet. Ruimte maken is ruimte delen. Longing and Designing for the FutureWereldwijd werken wetenschappers aan het doorgronden van de oorzaken van de klimaatverandering en aan manieren om dit proces te beïnvloeden. Wereldwijd raken burgers, bedrijven en overheden doordrongen van de noodzaak om te handelen. Deze bewustwording is hoopgevend, maar biedt nog geen zekerheid op daadwerkelijke verandering. De vele experimenten en initiatieven tellen nog niet op tot een fundamentele omslag. Ze zijn eerder uitzonderingen op de regel. En zo blijven meer ambitieuze doelen op het vlak van klimaat, energie, circulaire economie of sociale gelijkheid vooralsnog buiten bereik. Het ontwikkelen en ontwerpen van een aanpak om de transformatie naar een echt weerbaar systeem op te schalen en te versnellen, is een even uitdagende als urgente opdracht. Daarbij kunnen we niet om het feit heen dat de aanpassingen die nodig zijn, ook een ingrijpend effect op ons dagelijks leven zullen hebben. Maar precies omdat de veranderingen zo groot zijn, de positieve gevolgen te abstract en de termijn te lang, wordt de urgentie om te handelen onvoldoende gedeeld. Het ontwikkelen van een aanpak om de nodige verandering op te schalen en te versnellen, en het voorstelbaar maken van een toekomst die het verlangen naar verandering weet te mobiliseren, zijn de meest relevante opgaven die we voor onze generatie kunnen formuleren. Het herdenken van onze voedsel- en energieproductie, onze omgang met water en grondstoffen en de concrete uitwerking van een ander solidariteitsbesef, gaat veel verder dan wat we ons vandaag kunnen, of zelfs willen voorstellen. Ook dat is dus een vraag naar verbeeldings- en ontwerpkracht. In te ontwerpen alternatieven moet een nieuwe realiteit herkenbaar zijn, die zowel realistisch en concreet als aanlokkelijk en overtuigend is. In plaats van de grote omwentelingen te ondergaan, kunnen we ook de kans grijpen om de toekomst actief te transformeren door te ontwerpen aan wat we ‘kunnen willen’. Handelingskracht bestaat bij de gratie van verbeeldingskracht.  The Missing LinkMet The Missing Link zetten de twee komende edities van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam de ontwikkeling van een handelingsperspectief op alle schaalniveaus centraal. Onze levenswijze aanpassen aan de draagkracht van de planeet is in wezen een creatief proces waarvan iedereen deel is. De culturele vrije ruimte van de biënnale biedt de kans om verder te denken dan wat vandaag als realistisch wordt beschouwd. Aan ontwerpers om dit te verbeelden, samen met burgers, beleidsmakers, wetenschappers en bedrijven, en wel zó dat we plannen ook kunnen uitvoeren. Dat kan, als we de toekomst niet alleen beschrijven in termen van dreigend verlies, maar ook van maatschappelijke en ecologische winst, en van nieuwe kwaliteiten. The Missing Link maakt ruimte voor een breed gesprek, voor nieuw ontwerpend onderzoek en voor het internationaal delen en verder ontwikkelen van kennis over de schakel tussen verduurzaming en solidariteit, tussen ons huidige systeem en de radicale omslag die nodig is, tussen de veelheid aan initiatieven en de ambitieuze doelen die we hebben gesteld, en tussen angst voor en verlangen naar verandering. Volgens vijf complementaire sporen binnen één doorlopend werktraject tot aan 2020 wordt ingezet op het voorstelbaar, gewenst en mogelijk maken van de toekomst: 1. Het verlangen naar veranderingIABR–2018+2020 zet niet in op het zenden van boodschappen naar een publiek van consumenten. De burger wordt niet beschouwd als klant van het ontwerpproces, de bezoeker niet als koper van een kaartje. Er wordt ingezet op het betrekken van diverse actoren als deelnemers in een proces van algehele adaptatie. Met die deelnemers werkt de biënnale aan een gedragen en breed gedeeld narratief over/voor de grote adaptatie. Over het verlangen naar verandering. Van de huiskamer tot de Kamer. 2. Vliegwiel voor veranderingIABR 2018+2020 gaat op de schouders staan van voorgaande edities − en het onderzoek dat daarin gedaan is − maar natuurlijk ook op die van grensverleggende (burger)initiatieven, beleidsexperimenten, investeringsprogramma’s, toekomstverkenningen en ontwerpateliers uit de hele wereld. Vanuit de bundeling, ontsluiting en koppeling van de verspreide inzichten, strategieën en werkmethodieken wordt verkend hoe de opschaling en versnelling kan worden aangepast of omkaderd, hoe kritische massa en doorbraak kunnen worden gerealiseerd en gefaciliteerd. 3. Ontwerpen voor de toekomstArchitecten worden uitgenodigd om te verbeelden wat voor soort publieke ruimten, wijken en stadslandschappen de grote aanpassing ons kan brengen. Door de mogelijke kwaliteiten van plekken inzichtelijk te maken, openen architectuur en ruimtelijk ontwerp de deur naar wat we kunnen tonen en bespreken. Naar een toekomst die we kunnen willen. 4. Dialoog tussen ruimtelijke ontwerppraktijkenComplementair aan het gesprek met de samenleving, is de IABR ook een platform voor gesprek tussen de vaak zeer diverse geledingen van de ontwerppraktijk. Terwijl het gros van de opdrachten aan ontwerpers zich nog steeds binnen de kaders van het heersende groeimodel positioneert, wordt ruimtelijk ontwerp toch steeds vaker ingezet om de noodzakelijke maatschappelijke transities te concretiseren en te realiseren. 5. Learning by doingSamen met lokale, nationale en internationale partners maakt de IABR in haar eigen Ateliers ruimte voor het verbeelden en versnellen van grote, noodzakelijke veranderingen, zoals die naar hernieuwbare energie of gedeelde mobiliteit. Naast het verkennen van wat mogelijk of wenselijk is, worden in deze Ateliers ook strategieën ontwikkeld en coalities gevormd om concrete transformaties met een demonstratief en systemisch effect te implementeren.  Tweeluik: IABR 2018+2020Tussen 2017 en 2020 staat de IABR dus geheel in het teken van het verbeelden en helpen implementeren van een fundamentele aanpassing die even onvoorstelbaar als onafwendbaar is. Ze gaat hierbij zowel met professionals als met de bredere samenleving in gesprek, op de plekken waar concrete transformaties worden beoogd en op haar tweejaarlijkse internationale platform. IABR 2018 - The Missing Link: Longing for ChangeDe editie in 2018 is een intensieve werkbiënnale. Ze agendeert de vijf werksporen en formuleert de werkagenda. De centrale vraag van deze editie is of en hoe de vele initiatieven, inzichten en experimenten optellen tot de radicale aanpassing en gedragswijziging die nodig is. Door expertise uit de hele wereld te koppelen aan het werk in de IABR–Ateliers en de verbeeldingskracht van ontwerpers, schept deze editie ruimte om in gesprek te gaan over de kritische vervolgstappen en een aanpak voor opschaling en versnelling te formuleren. Zo scherpt deze editie dit Curator Statement en de Onderzoeksagenda aan, een proces dat als vertrekpunt voor het traject tot 2020 zal dienen.  IABR 2020 - The Missing Link: Designing for the FutureOp weg naar 2020 ligt de focus op het toewerken naar en faciliteren van uitvoering: op locaties, in beleid, in partnerschappen of in financiering. IABR– 2020 toont praktijken uit de wereld en concrete resultaten uit de eigen Ateliers als bouwstenen en bewijslast: we kúnnen de noodzakelijke transitie versnellen en opschalen – we kúnnen onze toekomst ontwerpen zoals we hem kúnnen willen. De delta en de wereld: één onderzoeksagenda voor een collectieve opdrachtIABR 2018 maakt van de Noordwest-Europese Rijn-Maas-Schelde delta haar uitvalsbasis. Met een Belgisch-Nederlands curatorteam, en via een intensieve samenwerking met publieke en culturele actoren uit Nederland, Vlaanderen en Brussel, maken de partners deze ‘Eurodelta’ tot de eerste schaal van internationale kennisdeling en culturele uitwisseling. Deze delta kent een van de oudste polycentrische verstedelijkingspatronen van de wereld, ontwikkeld in een samenhangend fysiek en hydrologisch ecosysteem, met diverse havens die samen de koppeling tussen de wereld en het Europese achterland maken. Ondanks belangrijke culturele en bestuurlijke verschillen, hebben de bestuurlijke delen van deze delta een gedeeld kapitaal én gedeelde opgaven op het vlak van fundamentele transities. De Eurodelta biedt zich aan als representatief en vruchtbaar laboratorium voor de wereld, en omgekeerd. We hebben een collectieve opdracht: het aanpassen van onze levenswijze, ons ruimtegebruik en onze ruimtelijke organisatie aan de draagkracht van de planeet. En deze geldt in de wijken, regio’s en landschappen van ‘het Westen’, in de groeilanden, en in alle andere delen van de wereld. Om te leren van elkaars inzichten, doorbraken en handelingswijzen hoeven we het onomstotelijke en fantastische feit dat de cultuur van elke regio ter wereld bepalend is voor de eigen geschiedenis én toekomst, niet uit te wissen of te negeren. Integendeel. Om het delen van diverse en specifieke kennis en aanpakken te organiseren en te structureren, lanceert de IABR daarom een open onderzoeksagenda voor The Missing Link. Deze onderzoeksagenda schuift een reeks transitiesprongen en -hefbomen naar voren die gelijktijdig en overal op een specifieke manier aan de orde is. Ze vormt zo het kader voor het eigen onderzoek, de Call for Practices en het programma van de edities in 2018 en 2020. Klik hier voor de drie curatoren van IABR 2018+2020 The Missing Link in een film van Marieke van der Lippe.

Biënnale

The Missing Link

Curatoren

Bijdragen

Tentoonstelling

The Missing Link

Programma

The Missing Link - IABR 2018

Video

Introductie The Missing Link

Tentoonstelling

You Are Here

Publicatie

IABR 2018+2020 The Missing Link

Gerelateerd