Atelier BrabantStad

Water als verborgen kracht

Om een alternatieve ruimtelijke visie en nieuwe ontwikkelingsmodellen te ontwerpen als antwoord op de stilgevallen ruimtelijke en economische ontwikkeling in Noord-Brabant, is binnen het Projectatelier ontwerpend onderzoek verricht in nauwe samenwerking met lokale stakeholders en gevoed door (inter)nationale experts.

BrabantStad is in feite een verstrooide stad, of beter, een stadslandschap. Het vormt een even omvangrijk als bont mozaïek, een tapijtmetropool, met vele vormen van grondgebruik in hoge en lage dichtheden. De crisis heeft de Brabantse gemeenten hard getroffen en veel van de geplande ontwikkelingen moesten worden gestaakt. De vraag was hoe de grote sociaaleconomische en ecologische opgaven op regionale schaal konden worden aangepakt.

Het watersysteem bleek de katalysator voor het op gang trekken van de ruimtelijke en economische ontwikkeling van de regio. Economische dragers rond kwalitatief wonen, landbouw, recreatie en innovatief ondernemen werden slim gekoppeld aan de wateropgave, resulterend in een accumulatief ontwikkelingsbeleid.

Het Projectatelier BrabantStad heeft nadrukkelijk niet alleen naar de ruimtelijke kwaliteiten van de regio gekeken, ook het governance vraagstuk is geadresseerd. Het bleek de som van lokale coalities en projecten die het stadslandschap van Noord-Brabant kunnen reactiveren, waarbij de overheid ruimte maakt voor maatschappelijke dynamiek op voorwaarde dat die ontwikkeling ook mee bouwt aan antwoorden op de grote uitdagingen.

De resultaten van het Atelier zijn gepresenteerd op de hoofdtentoonstelling van IABR 2014, Urban by Nature, in Rotterdam. Geen krachtiger manier, zo bleek, om het dynamisch speelveld van het stedelijk tapijt van BrabantStad leesbaar en tastbaar te maken dan letterlijk met een wandtapijt. Dit imposante tapijt van twaalf bij drie meter met de kaart van Brabant werd speciaal voor de hoofdtentoonstelling in samenwerking met het Tilburgse TextielLab ontworpen.

De uitkomsten van het Atelier zijn breed bediscussieerd met een groot en divers gezelschap van beleidsmakers, ondernemers en bewoners op de BrabantDag, georganiseerd door de provincie Noord-Brabant tijdens de biënnale Urban by Nature.

Met het oog op de provinciale Omgevingsvisie en in het kader van het Jaar van de Ruimte 2015 wilde de Provincie Noord-Brabant de resultaten van het Atelier BrabantStad delen met zoveel mogelijk Brabanders en met hen in gesprek te gaan over de toekomst van de Brabantse mozaïekmetropool. Daarom zijn de resultaten van het projectatelier na afloop van de IABR 2014 samengebracht in de rondreizende tentoonstelling Mozaïek Brabant die te zien was in Helmond, Eindhoven, Tilburg, ’s Hertogenbosch en Breda.

Op een aantal locaties wordt concreet verder gewerkt aan de vertaalslag van de regionale ontwikkelprincipes naar lokale projectvoorstellen. Er is een pilot project voorstel in de maak voor de Dommelvallei en in Tilburg-Oost en ’s-Hertogenbosch worden pilots opgestart. Ook de Brabantse Waterschappen zetten zich de komende jaren in om de voorstellen voortkomend uit het Projectatelier verder te ontwikkelen.