De transitie naar duurzame energie is urgent, maar ook zeer ingrijpend. Urgent, omdat de petrocultuur waarop de hedendaagse maatschappij draait, volop bijdraagt aan opwarming en klimaatverandering. Ingrijpend, omdat toegang tot energie de manier waarop wij wonen en zorgen, leren en leven, consumeren en produceren – hoe we met elkaar en de natuur omgaan en hoe we onze leefomgeving en samenleving inrichten en of iedereen daarbij gelijke kansen heeft – voor een groot deel bepaalt.
De tentoonstelling Reclaiming the Commons vertrekt vanuit de vaststelling dat energie ooit onderdeel was van de commons: dat wat van een gemeenschap is en waar die gemeenschap gezamenlijk zorg voor draagt. Zon, wind en waterstof zijn van iedereen, de transitie naar duurzame energie zou daarom een gemeenschappelijke inspanning moeten zijn, in een gedeeld eigenaarschap.
In het Atelier Rotterdam werd van 2017 tot 2020 in de wijk Bospolder-Tussendijken onderzocht hoe de energietransitie als hefboom voor de wijk kan functioneren. In Nederland moeten er zo’n 5.000 wijken van het gas af. Uit de eerste ervaringen blijkt dat dit geen eenvoudige opgave is. Er zijn problemen met de uitvoering en, vooral, de financiering en maatschappelijke draagkracht. De gemeente Rotterdam wees vijf wijken aan, waaronder de wijk Bospolder-Tussendijken (BoTu), waar de energietransitie als eerste plaats moet vinden. BoTu is een van de armste wijken van Nederland, maar ook een weerbare wijk: cultureel divers, mondig en zelfbewust. IABR–Atelier Rotterdam onderzocht of bewoners er mede-eigenaar van de transitie kunnen worden, op zodanige wijze dat een bijdrage wordt geleverd aan sociale inclusiviteit en een verbetering van leefomgeving en levenskwaliteit in de wijk.
