Tentoonstelling

Energie, van wie?

Energie, van wie? Foto: Aad Hoogendoorn.
    • van 20 november tot en met 20 december 2020
    • Keilezaal
    • Keilestraat Rotterdam

De tentoonstelling Energie, van wie? richt zich op de energietransitie op wijkniveau. Op de schaal van de wijk komen urgente kwesties samen en ontmoeten de belangen van grote en kleine spelers – overheden, bedrijven, sociaal-maatschappelijke initiatieven, wooncorporaties, verenigingen van eigenaren en bewoners – elkaar. In Nederland moeten er zo’n 5.000 wijken van het aardgas af. Bospolder-Tussendijken is een van de vijf wijken die in Rotterdam als eerste deze ingrijpende transitie gaan doormaken. De wijk is, als een van de armste wijken van Nederland, niet alleen kwetsbaar, maar ook weerbaar: cultureel divers, mondig en zelfbewust. Bospolder-Tussendijken is een interessante proeftuin om in uit te vinden hoe de energietransitie een brede, duurzame verandering in gang kan zetten. 

De tentoonstelling Energie, van wie? was onderdeel van de IABR 2020: Down to Earth. In de tentoonstelling werd het Lokaal Energie Actie Plan voor de wijk Bospolder-Tussendijken gepresenteerd. Daarnaast was een verkenning voor de energietransitie in de Oost-Vlaamse gemeente Eeklo te zien, een project van het IABR-Atelier Oost-Vlaams Kerngebied. 

    • Credits
Energie, van wie? Foto: Aad Hoogendoorn.

Aardgasvrije wijken voor een post-fossiele wereld 
In Nederland moeten er zo’n 5.000 wijken van het gas af. De eerste ervaringen maken duidelijk dat dat nog niet zo makkelijk is. Er zijn onder meer problemen met uitvoering en, vooral, financiering en maatschappelijke draagkracht. Tegelijkertijd is deze operatie onderdeel van een veel grotere opgave, de wereldwijde transitie naar duurzame energie, die niet alleen politiek en ecologisch urgent is, maar tegelijkertijd onvoorstelbaar ingrijpend. Alles wat we doen, alleen en samen –van wonen tot werken, van leren tot recreëren– wordt voor een groot deel bepaald door toegang tot en gebruik van energie. De energietransitie is niet alleen een technische en financiële, maar ook een sociaal-maatschappelijke en culturele opgave. De keuzes die gemaakt worden en gaan worden, gaan ons allemaal aan. De energietransitie is de olifant in de kamer van de politiek. Geen energietransitie zonder een brede maatschappelijke discussie over het eigenaarschap van die transitie. 

De overgang naar duurzame energie leent zich uitstekend voor nieuw gedeeld eigenaarschap: zon, wind, en straks waterstof, zijn van iedereen. De energietransitie biedt kansen voor een veel bredere verandering. Dat vergt nieuwe samenwerkingen, nieuwe rolverdelingen, op alle schaalniveaus. De wijk is het schaalniveau waarop die nieuwe samenwerkingen het best gestalte kunnen krijgen. Daar kan het idee van een nieuwe energy commons worden verkend, een speelveld waarop naast overheden en bedrijven ook burgers hun rol kunnen pakken. 

Voortbouwend op een technisch onderzoek van PosadMaxwan & Generation.Energy en een antropologisch onderzoek naar de sociale samenhang in de wijk, onderzocht Atelier Rotterdam onder leiding van Eva Pfannes (OOZE) hoe met de energietransitie in de wijk Bospolder-Tussendijken ook bredere maatschappelijke voordelen kunnen worden behaald. Het Lokaal Energie Actie Plan schetst een stapsgewijs proces dat leidt naar een meer zelfredzame en veerkrachtige buurt. 

Energie, van wie? Foto: Aad Hoogendoorn.

De tentoonstelling Energie, van wie? presenteerde ook de resultaten van het Atelier Oost-Vlaams Kerngebied, dat de IABR in 2017 samen met de Provincie Oost-Vlaanderen heeft opgezet. Met name voor het Demonstratieproject Eeklo, een verkenning in deze Oost-Vlaamse gemeente van hoe de reeds bebouwde omgeving als het ware kan worden her-ontworpen door de kansen die de onvermijdelijke energietransitie biedt leidend te maken.