Klimaatverandering is in toenemende mate een reden voor ontheemding en migratie. Dit kan het gevolg zijn van een bepaalde rampzalige gebeurtenis, zoals overstromingen (Nederland 2021), bosbranden (Canada, 2022) of aardverschuivingen (Slovenië, 2023), maar het kan ook veroorzaakt worden door de cumulatieve effecten van droogte of zeespiegelstijging, waardoor een gebied langzaam onbewoonbaar wordt. De meeste mensen die ontheemd raken, blijven in hun eigen land en verhuizen naar steden, maar een ander deel trekt internationale grenzen over. Deze laatste groep zal naar grote waarschijnlijkheid toenemen omdat klimaatverandering steeds grotere gevolgen heeft voor hele regio’s en ecosystemen. De te verwachten migratie zal de armste mensen ter wereld betreffen, die op de vlucht zijn voor dodelijke hittegolven of mislukte oogsten, maar mogelijk ook mensen uit de middenklasse die niet langer kunnen wonen waar ze gepland hadden, omdat het in bepaalde gebieden onmogelijk is om een hypotheek te krijgen, of omdat werkgelegenheid naar elders is verplaatst. De Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) heeft schattingen genoemd van wel 25 miljoen tot 1 miljard klimaatmigranten in de komende 30 jaar, terwijl andere projecties wijzen op 1,4 miljard in 2060.
Onderzoek
Agents of Change - Lena Knappers & Bram van Ooijen
Humanity on the move
2024
Onderzoek van
- Lena Knappers
- Bram van Ooijen
Door het klimaat veroorzaakte migratie vindt onevenredig vaak plaats in landen met lage inkomens en heeft veel raakvlakken met andere oorzaken van ontheemding. De mensen die het hardst worden getroffen door klimaatverandering zijn vaak de mensen die al te maken hebben met bedreigingen voor hun leven en bestaansmiddelen, zoals een verslechterd milieu, ontoereikende sanitaire voorzieningen, slecht bestuur en een gebrek aan mogelijkheden om de omstandigheden te veranderen. Landen zijn verplicht om vluchtelingen asiel te verlenen, maar volgens de wettelijke definities van het begrip vluchteling, nog steeds gebaseerd op het Vluchtelingenverdrag van 1951, vallen mensen die hun huis moeten verlaten vanwege klimaatverandering daar niet onder. Daarom kunnen veel mensen geen veilige en gezonde plek vinden om te wonen, omdat ze niet als vluchteling worden aangemerkt. Tegelijkertijd geven ‘s werelds rijkste landen meer uit aan het bewapenen van hun grenzen om migranten buiten te houden, dan aan het aanpakken van de klimaatcrisis die mensen in de eerste plaats van huis en haard verdrijft, ook al hebben juist deze welvarende industriële landen klimaatverandering en een hoge koolstofuitstoot op basis van kolen, olie en gas veroorzaakt. Migratiestromen brengen een verschrikkelijke menselijke prijs met zich mee. Het is daarom belangrijk om te zoeken naar meer rechtvaardige alternatieven voor de manier waarop we vandaag de dag omgaan met klimaatverandering, migratie en de organisatie van de ruimte.
Dit project onderzoekt de invloed van klimaatverandering op de leefbaarheid van onze wereld en de mogelijkheden van ruimte. Welke gebieden zullen het hardst getroffen worden door de opwarming van de aarde? Waar zullen mensen naartoe verhuizen en waar kunnen nieuwe aankomstplekken worden gebouwd? Het project stelt drie ontwerpscenario’s voor waarin verschillende verhalen over klimaatmobiliteit worden verteld en onderzocht, gebaseerd op verschillende wereldwijde temperatuurstijgingen. De verhalen zijn zowel denkbeeldig als realistisch zijn. Het doel is alternatieve denk-, en oplossingsrichtingen aan te dragen waarmee een debat op gang kan worden gebracht om migratie in de huidige politieke en maatschappelijke context te heroverwegen.