Achtergrond van het (onderzoeks)project van Patricia Reed
Het ontstaan van de Euromoderniteit is onlosmakelijk verbonden met, ten eerste, de filosofische reconstructie van het concept ‘mens’ en, ten tweede, de uitvinding van de geordende, meetbare (Euclidische) ruimte.
Dit blijkt uit de wijdverbreidheid van de projectieve geometrie zoals die in het Renaissancistische perspectivisme werd toegepast. Uit dit historische precedent valt af te leiden dat het ooit zuiver filosofisch archetype van de Euromoderne ‘mens’ operationele tractie kreeg (ten goede of ten kwade) doordat het zich samen en naast een representatieve ruimte ontwikkelde. Dankzij deze ruimte konden mensen hun nieuwe ‘ontgoddelijkte’ handelingspotentieel spiegelen: het was een ruimte waarin men zichzelf kon positioneren, zichzelf kon zijn en vanuit de logica van het zelf kon redeneren.
Kort samengevat worden historische tijdperken niet alleen bepaald door discursieve configuraties, maar evenzeer door ruimtelijke configuraties, waardoor de genoemde discursieve concepten lokaal kunnen worden gemaakt (gelokaliseerd). Dit maakt ze vatbaar voor waarneming, ervaring en geeft aanleiding tot activiteiten of bepaalde manieren van handelen.
Stel dat ‘het planetaire’ een breuk met deze historische Euromoderniteit zichtbaar wil maken dan brengt dit meer met zich mee dan louter wetenschappelijke erkenning. Dan is het noodzakelijk om planetaire ruimtelijkheid zodanig symbolisch te representeren dat het mogelijk is om concepten van menselijk zelfbewustzijn – die anders op hun beurt bewoningspraktijken katalyseren – te herlokaliseren.
Naast de projectieve geometrie (en het brede ethos) van de Euromoderniteit vraagt de planetariteit om een symbolische representatie van ruimtelijke en temporele verwikkelingen, waarbij het menselijke zelfbewustzijn volledig is ingebed in een aardsysteem.Deze inbeddingsruimten zijn schaalgevoelig, wat wil zeggen dat er niet maar een enkele universele planetaire ruimte te ontdekken valt, maar dat het gaat om het begrijpen van ‘soorten’ ruimte, van de manier waarop ze genesteld zijn en in relatie tot elkaar bestaan: afzonderlijk, maar onafscheidelijk.
Omdat planetaire ruimte niet universeel is, is ze niet synoniem met pure grootschaligheid – waardoor dat wat menselijkerwijs ‘lokaal’ is irrelevant zou worden. In plaats daarvan gaat het om de vraag, hoe dat wat gewoonlijk als ‘lokaal’ wordt beschouwd, wordt ondermijnd door planetaire verwikkelingen en de hoogdimensionale ruimten die er inherent aan zijn. Wat voor invloed hebben dergelijke planetaire inbeddingsruimten op het kosmologische narratief over het zelf, of op ons begrip van causaliteit in het tijdgewricht tussen historische werelden, en welke sociaal-technische omgevingseigenschappen worden daardoor mogelijk gemaakt?Hoe zouden – op basis van dergelijke hoogdimensionale coördinaten – dergelijke ingewikkelde ruimten onze manieren van waarnemen en betekenisgeven hernieuwen en zodoende de afbakening van ‘locaties’ die gesitueerde gedachten en activiteiten verankeren, veranderen?
Het project vertrekt vanuit een onderzoek naar topologische ruimten met begeleiding van wiskundigen, gezien de complexiteit van ruimtelijke modellering die in de afgelopen 70 jaar binnen het vakgebied is ontwikkeld.
