Het Nederlandse polderlandschap met haar kaarsrechte sloten, dijken, molens, stolpboerderijen en koeien is wereldberoemd. Dit landschap staat echter onder druk. Een oprukkende verstedelijking, maar ook ontwikkelingen in de agrarische sector en de waterberging, zullen van grote invloed zijn op de toekomstige invulling van het landschap. Door het opnieuw zichtbaar maken van de polders en het benoemen van haar landschappelijke en ruimtelijke kwaliteiten, is het mogelijk ontwikkelingen in deze gebieden beter te beoordelen.
Tentoonstelling
Polders
theater van land en water
- van 27 mei tot en met 4 september 2005
- Nederlands Architectuurinstituut (NAi)
- Museumpark 25, Rotterdam
- Credits
Het Nederlandse polderlandschap is om meerdere redenen wereldberoemd, maar de belangrijkste argumenten hebben doorgaans betrekking op het landschapsschoon en de ingenieurskunsten. Al eeuwenlang verbeelden schilders, dichters en fotografen de weidsheid en de leegte van dit landschap. Het zijn vaak mooie vergezichten met daarin de zo karakteristieke weilanden omringd door sloten, dijken, molens en boerderijen. De stad of het dorp altijd op gepaste afstand, in het beeld alleen aan de horizon aanwezig. De polders illustreren daarnaast een heroïsche overmeestering van de natuur. Land is eeuwenlang op water gewonnen en vervolgens in alle rationaliteit ingericht. Hoewel Nederland een rijker landschap heeft dan alleen de polders, staat vooral dit type landschap symbool voor het organisatietalent, de koopmansgeest en de ondernemingszin van het Nederlandse volk.
Eeuwen geleden werd een grootschalige transformatie van het Nederlandse landschap ingezet om natuur voor landbouw en verstedelijking rijp te maken. Door een lang proces van ontginning is het natuurlandschap omgezet in een cultuurlandschap. De polders vormen hiervan een van de belangrijkste dragers en kregen al vanaf de achtste eeuw vorm door inpoldering en droogmaling. Het lege polderland gold als vrijplaats voor stedenbouwkundige en landschapsarchitectonische experimenten. Hoewel agrarische belangen bij de inrichting voorop stonden, werd het ontwerp geleid door een kolonisatie vanuit de steden en daarom met een stedelijke blik ter hand genomen. Een groot aantal polders is de afgelopen eeuwen door oprukkende verstedelijking deel gaan uitmaken van stedelijk gebied. Hun structuur is daarbij vaak maatbepalend geweest voor de verstedelijking, maar de landschappelijkheid is logischerwijs verdwenen. Dit proces gaat onvermoeibaar door. Naast een oprukkende verstedelijking, zullen ook transformaties in de agrarische sector en de waterberging van grote invloed zijn op de invulling van het toekomstige Nederlandse landschap.
In de tentoonstelling Polders zal het verleden, het heden én de toekomst van vijftien polders met een nieuwe maquettereeks, historische kaarten, prenten, tekeningen en foto's worden geïllustreerd. Het gaat daarbij om het transformatieproces van hele bekende polders als de Beemster (1608-1612), de Watergraafsmeer (1629), de Haarlemmermeer (1840-1852) en de IJsselmeerpolders; maar ook de inrichtingsopgave in minder bekende gebieden als de Borsselepolder (1616), Zoetermeerse meerpolder (1614) en Horstermeerpolder (1882) komt aan bod.
