Amsterdam Vrijstaat

Concreet stelt Amsterdam zich de vraag of er een planning denkbaar is die vrijheidsgraden vergroot in plaats van beperkt. Kunnen toeval, ingevingen en spontaniteit een plaats krijgen in het planningsproces? Hoeveel ruimte is er voor experimenten? Hoe snel kan de stad zich aanpassen aan gewijzigde omstandigheden? Is er een planning denkbaar die gelaagd is, incompleet, vol tegenspraak, in bepaalde opzichten chaotisch, open? Deze vragen zijn relevant nu Amsterdam zich opmaakt voor een nieuwe structuurvisie. Maar de vragen kunnen ook betekenis hebben voor andere steden in de wereld die openheid nastreven en die tolerantie en vrijheid koesteren als een groot goed. Steden die diversiteit opvatten als de essentie van hun bestaan.

Negen jonge stedenbouwkundige bureaus uit Amsterdam en Rotterdam maken hun visie op vrijheid en ruimtelijke ordening aanschouwelijk in negen grote maquettes voor delen van de toekomstige metropool. Geen van deze ontwerpen pretendeert een uitvoerbaar plan te zijn. Utopieën zijn het evenmin. Omdat het hier gaat om onderzoek naar vergroting van de vrijheidsgraden – met ruimte voor improvisatie, gewijzigde inzichten en interactie met de bevolking – kunnen de ontwerpen veeleer als ‘schitterende ongelukken’ worden getypeerd. De makers zullen slechts strategieën en ideeën tonen, geen plannen. Om ook maar de schijn van ‘blauwdrukplanning’ te vermijden blijven de ontwerpteams tijdens de Biënnale aan hun maquettes bouwen. De tentoonstelling wordt daarmee een werkplaats die pas tegen het eind zijn denkbare mogelijkheden compleet ontvouwt.

Negen visie's op de stad:

Westelijke IJ-oevers en haven - Tijdelijkheid als strategie
bureau: Rietveld Landscape | Atelier de Lyon
Regels en “hindercontouren” vormen een belemmering voor reguliere planning, maar scheppen unieke condities voor de experimentele voedingsbodem (underground) van een creatieve vrijstaat. Initiatieven van jonge creatieve talenten, vaklieden, onderzoekers en subculturen krijgen een spannende tijdelijke plek langs het IJ.



Oostelijke IJ-oevers – Experimenteren op het Noorderveld
bureau: Urhahn Urban Design
Urhahn Urban Design begint een vrijheidsstrijd voor Noord en creëert daarmee een vrijstaat binnen de Vrijstaat. Een plek waar de Noorderlingen hun eigen ding kunnen doen, en tegelijk een plek voor nieuwe collectiviteit.

De Oostelijke Eilanden – Bedreigde vrijheid
bureau: Karres en Brands
Het ontwerp van Karres en Brands versterkt het isolement van de oostelijke eilanden. Ommuurde tuinen en ‘vrij(denk)plaatsen’ als toevluchtsoorden voor bedreigde kunstenaars, schrijvers, politici en intellectuelen.

Nieuwe Diep – Vrijstraat Amsterdam
bureau: ZUS [Zones Urbaines Sensibles]
In het gebied rond het Nieuwe Diep stelt ZUS een ‘kleinschalige megastructuur’ 
voor die buurten, mensen, planten en dieren onderling verbindt: de Spinozapromenade en de Vrijstraat, ofwel de Rue de Descartes: twee straten waar gewoond en gewerkt kan worden, de eerste organisch en groen, de tweede geometrisch en stedelijk.

Kop Amstelscheg – Landschap van vrijheid
bureau: MUST stedebouw

In het ontwerp van MUST moet de Amstelscheg aan de zuidkant van Amsterdam ruimte terugwinnen op de stad. Tegelijkertijd levert het ontwerp een bijdrage aan de stad in de vorm van een nieuw metropolitaan landschapspark.

Duivendrechtse Veld – Van stadsdeel naar vrijstad
bureau: STUDIOKLOK
In zijn voorstel voor de toekomst van het Duivendrechtse Veld laat Arjan Klok zien dat in dit rommelige gebied legio mogelijkheden bestaan om in alle vrijheid te wonen, te werken en te recreëren.

Gaasperplas – Watervrijstaat
bureau: Alle Hosper
Als het aan Alle Hosper ligt, wordt het suburbane Gaasperdam een watervrijstaat. Hosper vergroot daarom de plas en trekt deze door tot aan de boorden van de Gein, waardoor een waterlandschap ontstaat dat particuliere investeringen in het naoorlogse vastgoed uitlokt.

Nieuwe Meer – Awareness
bureau: Güller Güller architecture urbanism
Mathis Güller gelooft dat dit ‘natuurlijke gat’ tussen de internationale luchthaven en de stad Amsterdam ingevuld moet worden als zone voor ‘global awareness’; een steeds opnieuw te beschrijven ‘leeg’ blad voor de wereldstad.

Sloterplas - Luilekkerland
bureau: B+B
Het gebied rond de Sloterplas zou volgens B+B een plek moeten zijn waar mensen de verveling kunnen vieren, waar luiheid en liefde de belangrijkste waarden zijn, waar lekker kan worden gegeten en waar sprookjes en dromen de ultieme uitingen van vrijheid zijn.

Onderdeel van Vrijstaat Amsterdam is een verhalenprogramma, waarin mensen hun verhaal van de stad vertellen. Er zijn politieke avonden en avonden voor ondernemers, maatschappelijke organisaties en bewoners uit deze gebieden. Verder wordt elke zondagmiddag een documentaire over Amsterdam vertoond, geselecteerd  door het International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA).

In de Zuiderkerk is van 13 oktober tot 29 november 2009 The Making of Vrijstaat Amsterdam te zien, met het studiemateriaal van de negen stedenbouwkundige bureaus. Interviews, studiemaquettes en schetsen laten het creatieve proces zien dat vooraf ging aan de eindontwerpen.