Thematiek

De buurt is de ideale civielburgerlijke eenheid voor stedelijk ontwerp: klein genoeg voor een hechte gemeenschap en groot genoeg voor leiderschap en verandering. Oekraïense Kozakken leefden in democratische gemeenschappen, de stanitsas, die symbool staan voor verzet tegen Russische overheersing en Sovjet-collectivisme. Rusland probeerde de buurt te vervangen door het anonieme rayon, wat gemeenschapsleven ondermijnde. Voor de wederopbouw van Oekraïne moet de buurt centraal staan, niet alleen voor huisvesting, maar ook als fundament van een vernieuwde samenleving.

Kader

We werken tijdens de workshop Gezonde en toekomstbestendige buurten aan zes projecten, in Drohobych, Ohtyrka, Kherson, Voznesensk, Kramatorsk en Klesiv. Het inhoudelijke team van Panorama Oekraïne en ons uitgebreide netwerk van Oekraïense en Nederlandse deskundigen en ontwerpers heeft gezamenlijk een aantal subthema’s geïdentificeerd die ons inziens cruciaal zijn voor het verkennen van de buurten. Deze subthema’s zijn te vinden in het workshop framework.

In de Global Brief vind je meer informatie over de workshop.

Casestudies  

Gedurende de workshop werkten de deelnemers in zes teams aan concrete casestudies in Oekraïne, dit in directe samenwerking met vertegenwoordigers van de betrokken gemeenten. De Nederlandse workshopleider en stedenbouwkundige Elena Chevtchenko (PosadMaxwan/UNUN) beschreef het kader en de opzet van de workshop en de positie die deze innemen in het Panorama Oekraïne-project als geheel; de Oekraïense workshopleider Julian Chaplinskyi schetste de achtergrond van de buurt zoals die momenteel in Oekraïne bestaat. Chaplinskyi speelde daarnaast een cruciale rol bij het leggen van contact met enkele sleutelfiguren in de betrokken Oekraïense gemeenten. De deelnemers werkten actief samen met de gemeenten Cherson, Voznesensk, Kaloesj, Drohobytsj, Ochtyrka en Klesiv. De casestudies vertegenwoordigden een diversiteit aan stedelijke omstandigheden, geografie en afstand tot de frontlinie (zie de afbeelding). Nadia Grutskevuch, de vertegenwoordiger van de gemeente Klesiv, was aanwezig in Rotterdam en nam actief deel aan het werk van haar team. 

Livestreams van de workshop

- Workshop Introduction - Healthy and Future-Proof Neighborhoods (12 June 2024)

- Final Presentations: Introduction (14 June 2024)

- Drohobych - reQUEST for the better city (Final Presentation)

- Kalush - From Shelter to Healthy Neighborhood (Final Presentation)

- Kherson - Water Hub (Final Presentation)

- Klesiv - From Extraction to Regeneration (Final Presentation)

- Dachny, Okhtyrka - People and Community First (Final Presentation)

- Voznesensk - Segregation vs Integration (Final Presentation)

Deelnemers

Aan de workshop namen 25 participanten deel die afkomstig waren uit verschillende landen, waaronder Oekraïne, Bangladesh, Bulgarije, de VS, Servië en Duitsland. Alle deelnemers hadden een relevante achtergrond in de architectuur, stedenbouw of sociale wetenschappen. Gedurende drie intensieve dagen werden er lezingen, brainstormsessies en debatten gehouden om de betekenis van de buurt in de context van de eenentwintigste eeuw en de naoorlogse wederopbouw te bevragen en om strategieën, bouwstenen en concrete oplossingen te bedenken. De teams ontwikkelden voor elke casestudy een visie op de toekomstige ontwikkeling van een specifieke buurt in de betreffende gemeente. Deze was zowel gebaseerd op lokale input en behoeften als op hun eigen kennis. De workshop eindigde in stijl terwijl de teams ervaringen uitwisselden onder het genot van een drankje en heerlijke Oekraïense lekkernijen van de Lila Bakery. 

Teamleiders Panorama Oekraïne 

De deelnemers aan deze workshop werden begeleid en ondersteund door Oekraïense en Nederlandse architecten en stedenbouwkundigen van verschillende bureaus, waaronder Archimatika (UA), ATO-Bel Architects (UA), Breus Oleksii (UA), Bright (NL), het College van Rijksadviseurs (NL), GA (UA), KCAP (NL), Orange Architects (NL), PosadMaxwan (NL), Prescription (NL), Urban Curators (UA), Urban Reform (UA) en ZUS (NL). Vier van de zes Oekraïense teamleiders konden naar Rotterdam komen, terwijl de andere twee online deelnamen. Elk team werd geleid door een duo van een Nederlandse en een Oekraïense teamleider, dit om de uitwisseling van kennis te bevorderen en uiteenlopende perspectieven samen te brengen. 

Deskundigen 

Om ervoor te zorgen dat onze deelnemers en teamleiders over input uit verschillende hoeken konden beschikken, hebben we ook dertien deskundigen uitgenodigd om hun kennis en expertise te delen. Onder de Nederlandse deskundigen was de Nederlandse Rijksbouwmeester Francesco Veenstra, die het belang van dit soort workshops benadrukte en een korte inleiding voor de deelnemers verzorgde. Ook aanwezig was architect en docent Bengin Dawod, die alle zes teams bezocht om te praten over de wederopbouw van steden na een conflict. Daarnaast kwamen er vertegenwoordigers van de gemeenten Rotterdam en Breda langs om hun ervaring met stedenbouwkunde en strategie te delen. 

Drie van de deskundigen kwamen uit Oekraïne en daarnaast kon er online een deskundige van de Oekraïense onafhankelijke denktank voor sociale ontwikkeling CEDOS geraadpleegd worden. Roman Puchko van Rethink (platform voor de bevordering van duurzame en circulaire economie in Oekraïne) benadrukte het belang van een duurzame aanpak voor toekomstbestendige Oekraïense buurten. Anastasia Popovych, een expert van NGO ReStart, een partner van Panorama Oekraïne, voegde zich bij ons om te observeren en om informatie te verzamelen. ReStart zal deze informatie gebruiken om een analyse uit te voeren en de resultaten op maat te maken voor de Oekraïense context en aan te bieden voor toekomstig gebruik. 

Conclusies en vervolg: meer workshops 

Na de Tweede Wereldoorlog zijn we eraan gewend geraakt om steden op een zeer gecentraliseerde en gestructureerde manier weer op te bouwen. Zoals workshopleider Elena Chevtchenko echter aangaf, laten de voorstellen uit deze workshop zien dat er ook andere manieren zijn om dat te doen. ‘Als je vertrouwen stelt in verschillende niveaus en belanghebbenden en verschillende methodes toepast om mensen te engageren kun je verbazingwekkende veranderingen en verbeteringen teweeg brengen.’ Dit is iets wat we zeker zullen meenemen terwijl we Panorama Oekraïne-project voortzetten. De teams presenteren hun voorstellen voor de verschillende buurten op ons YouTube-kanaal.  

De volgende workshop in het kader van Panorama Oekraïne: Gezonde en toekomstbestendige buurten vindt plaats van 9 tot 11 september 2024 in Lviv (UA) en wordt georganiseerd door onze Oekraïense partner-NGO Urban Reform. De volgende Panorama Oekraïne-workshop over de productie van duurzame energie vindt eind dit jaar in Nederland plaats. 

Wil je deelnemen aan de volgende workshops en op de hoogte blijven van de ontwikkelingen, dan kun je je inschrijven voor onze nieuwsbrief of ons volgen via de websites van de IABR en de UNUN.